Οδηγείται σε «πόλεμο για το νερό» η Θεσσαλία;-Δυσμενή τα μοντέλα για την επόμενη 20ετία (video)

Η Θεσσαλία, η πιο παραγωγική περιφέρεια της χώρας στον πρωτογενή τομέα, μπαίνει σε μια περίοδο έντονης προσβολής από την κλιματική αλλαγή ιδιαίτερα στον ευαίσθητο τομέα της γεωργίας λόγω της λειψυδρίας,όπως δείχνουν τα μοντεέλα υψηλής ανάλυσης,  με τους φορείς να εναντιώνονται για την έλλειψη σαφούς πολιτικής βούλησης για την αντιμετώπιση του προβλήματος της λειψυδρίας

Μιλώντας στο "Μαγκαζίνο της Θεσσαλίας" ο ομότιμος καθηγητής της Γεωπονικής και μέλος της πρωτοβουλίας για τη διαχείριση του Υδατικού Προβλήματος της Θεσσαλίας Φάνης Γέμτος ανέφερε πως υπάρχει αδιαφορία από το σύνολο των πολιτικών κομμάτων για το γεγονός ότι η περιφέρειά μας μπαίνει στη διακεκαυμένη ζώνη με απουσία υποδομών και αδυναμία σχεδιασμού για την επίλυση του προβλήματος. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε συγκρούσεις ειδικά φέτος το καλοκαίρι που η έλλειψη νερού είναι εμφανής στους δύο μεγάλους ταμιευτήρες της στον Πλαστήρα και το Σμόκοβο 

Αυτή η αδιαφορία του πολιτικού συστήματος για να δώσει λύσεις οδηγεί σε σταδιακή εγκατάλειψη της υπαίθρου και των δυναμικών εαρινών αρδευόμενων καλλιεργειών (βαμβάκι, καλαμπόκι, βιομηχανική ντομάτα κ.α) με στροφή σε ξηρικές καλλιέργειες (σιτάρι, κριθάρι ή αγρανάπαυση άρα σε μείωση του ΑΕΠ της περιοχής και σε φτώχεια υπογράμμισε ο κ. Γέμτος 

Γιατί η Θεσσαλία αναδεικνύεται σε κρίσιμο πεδίο;

    Έντονη αύξηση της ξηρασίας
    Υψηλής ανάλυσης μοντέλα (π.χ. WRF/EC-EARTH) δείχνουν ότι στη Θεσσαλία θα υπάρχουν πιο συχνές, παρατεταμένες και σοβαρές περιόδους ξηρασίας ήδη από το 2025–2049 και ιδιαίτερα έως το 2075–2099, μέσα σε σενάρια κλιματικής υπερθέρμανσης RCP4.5–RCP8.5

    .    Υπερβολική άντληση υπόγειων υδάτων
    Αγρότες ήδη εξαντλούν υπόγειους ορίζοντες πέρα από τα ανεκτά όρια. Σε περιοχές όπως Φάρσαλα–Σοφάδες, Βόρεια Φθιώτιδα, φέτος (2025) απαγορεύτηκε το πότισμα λόγω εξαιρετικά χαμηλών αποθεμάτων στον ταμιευτήρα Σμοκόβου .

    Ασυνεπής διαχείριση νερού
    Οι αρμόδιοι φορείς (π.χ. ΤΟΕΒ) επιβάλλουν περιορισμούς, αλλά παράλληλα υπάρχουν χιλιάδες «άτυπες» γεωτρήσεις που καμία υπηρεσία δεν ελέγχει, με αποτέλεσμα την άνιση και αθέμιτη κατανομή. Στην κατεύθυνση αυτή το έργο του νεοσύστατου ΟΔΥΘ Α.Ε. (Οργανισμού Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας) όπως ανέφερε στο "Μαγκαζίνο της Θεσσαλίας ο διευθύνων σύμβουλος του Οργανισμού Θανάσης Μαρκινός είναι κομβικό:

   

Πιθανότητα σύγκρουσης – ποιοι μπορεί να συγκρουστούν;

    Αγρότες μεταξύ τους για γεωτρήσεις και άρδευση
    Όταν το νερό σπανίζει, η αντιπαλότητα για στη γεωτρήσεις οδηγεί σε συγκρούσεις, δικαστικές προσφυγές ή ακόμα και «καραμπόλα» αντί για συνεννόηση.

    Τοπικές κοινότητες vs. Αρμόδιοι φορείς
    Πιθανές αντιδράσεις από τοπικές αρχές προς την κεντρική διαχείριση, ειδικά αν θεωρούν ότι οι περιορισμοί πλήττουν τον τρόπο ζωής και τα εισοδήματά τους.

    Περιφερειακοί διενέξεις
    Ενδεχόμενη μεταστροφή νερού έκτος Θεσσαλίας (π.χ. μέσω μεγάλων αναπτυξιακών έργων) μπορεί να αναστατώσει περιφερειακούς φορείς (π.χ. Αχελώος) .

Υπάρχει «πόλεμος»;

Όχι με όρους ένοπλων πολέμων, αλλά:

    Οικονομικός πόλεμος: μέσω δικαστικών διεκδικήσεων, αστικών προσφυγών, αποζημιώσεων.

    Πολιτικός πόλεμος: έντονες αντιπαραθέσεις μεταξύ Περιφερειών, ΤΟΕΒ, κυβέρνησης ή Ανεξάρτητων Αρχών για το ποιος «κερδίζει» πρόσβαση στο νερό ή την ευθύνη του σχεδιασμού.

    Κοινωνικός πόλεμος: ενδέχεται να προκύψουν εντάσεις στις κοινότητες, ακόμα και σε επίπεδο δημαρχιακών συμβουλίων.

Τι μπορεί να γίνει για να αποφευχθούν ο “πόλεμος”:

    Επιτάχυνση των έργων άρδευσης (μεσαία φράγματα) και οριστική απόφαση για την τύχη του έργου μεταφοράς νερού από τον Αχελώο

    Εκσυγχρονισμός υποδομών και μείωση απωλειών
    Η Ελλάδα χάνει ~50% του νερού της από δίκτυα

    Ενιαία πολιτική για το νερό
    Παραγωγή εθνικού σχεδίου διαχείρισης νερών (dam inventory, γεωτρήσεις, ποτάμια, ταμιευτήρες), ώστε να είναι σαφείς οι κανόνες .

        Ανασχεδιασμός μεγάλων έργων
    Project όπως ο Αχελώος και οι ταμιευτήρες (π.χ. Λίμνη Κάρλα) πρέπει να αξιολογούνται με γνώμονα τη βιωσιμότητα και την δίκαιη κατανομή.

    Διαχείριση κρίσεων
    Ταμειακή αποζημίωση, υδρονομείς, διαφανής παρακολούθηση χρήσης και μετρήσεων γεωτρήσεων.

Συμπέρασμα

Η Θεσσαλία πολύ πιθανόν να γίνει πεδίο έντονων συγκρούσεων για το νερό — όχι απαραίτητα ένοπλων, αλλά σίγουρα έντονων δικαστικών, πολιτικών και κοινωνικών διαφορών. Το ευκαιριακό πρόβλημα της ξηρασίας μετατρέπεται σε μείζον κοινωνικο-οικονομικό ζήτημα. Η πρόληψη απαιτεί στρατηγικό σχεδιασμό, εκσυγχρονισμό, δικαιοσύνη στη χρήση και εθνική πολιτική για τους υδάτινους πόρους.