ΟΠΕΚΕΠΕ: Πως στήθηκε το σκάνδαλο με τις επιδοτήσεις και οι ευθύνες της Πολιτείας

Τι σχέση έχει μια ταινία του 2001 με το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ που βρίσκεται ξανά στην επικαιρότητα; Στην ταινία «Μπραζιλέρο» του Σωτήρη Γκορίτσα που κυκλοφόρησε το 2001, το στόρι είναι απλό. Ο ήρωας, τοπικός παράγοντας σε μια επαρχιακή πόλη, έχει πάρει μια γενναία ευρωπαϊκή επιδότηση (είναι η εποχή των ECU και της δραχμής ακόμα), προκειμένου να κατασκευάσει ένα πολιτιστικό κέντρο.

Οι ελεγκτές της Ευρώπης που καταφτάνουν για να ελέγξουν την πρόοδο της επένδυσης διαπιστώνουν ότι τα λεφτά έχουν φαγωθεί και ότι κέντρο δεν υπάρχει. Στην περίπτωση του ΟΠΕΚΕΠΕ (Οργανισμού Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων Προσανατολισμού και Εγγυήσεων), σκάνδαλο που ανέδειξε ο Οικονομικός Ταχυδρόμος, οι Ευρωπαίοι εισαγγελείς αναζητούν ακόμα που πήγαν τα λεφτά της Ε.Ε. και ποιος πραγματικά τα πήρε.

Έλεγχος στον ΟΠΕΚΕΠΕ

Πριν από λίγες μέρες, από το ελληνικό γραφείο της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας στην Αθήνα δόθηκε η εντολή σε ελεγκτές ψηφιακών αποδεικτικών στοιχείων της ΕΛΑΣ και σε αστυνομικούς της Διεύθυνσης Εσωτερικών Υποθέσεων να κάνουν αιφνιδιαστική έρευνα στα γραφεία του ΟΠΕΚΕΠΕ σε Αθήνα και Κρήτη.

Στην μεν Αθήνα πέρασαν πολλές ώρες ψάχνοντας υπολογιστές και αναζητώντας ηλεκτρονικά αρχεία και αποχώρησαν τα ξημερώματα της επόμενης μέρας. Στη δε Κρήτη φέρεται πέρα από τον έλεγχο που έγινε στα ηλεκτρονικά αρχεία του εκεί παραρτήματος του Οργανισμού, να ζητήθηκαν και εξηγήσεις από συγκεκριμένους υπαλλήλους.

Γιατί ειδικά στην Κρήτη; Επειδή, σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας εκεί διαπιστώνεται η ρίζα του προβλήματος ή της οργάνωσης αν θέλετε που φέρεται να έστησε όλη αυτή την ιστορία. Κι από εκεί, όπως όλα δείχνουν, η δράση μεταφέρθηκε στην Αθήνα, ώστε να υπάρχει η σχετική επίβλεψη για όλη τη χώρα.

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Ο ΟΠΕΚΕΠΕ είναι ένας φορέας, εποπτευόμενος από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης. Μεριμνά για την κατανομή των ευρωπαϊκών κονδυλίων σε δικαιούχους, είτε πρόκειται για αγρότες είτε για κτηνοτρόφους.

Από το 2020 και μετά άρχισαν να έρχονται στο φως στοιχεία που αφορούσαν σε διασπάθιση ευρωπαϊκών πόρων μέσω παράνομων επιδοτήσεων του Οργανισμού.

Οι επιδοτήσεις αφορούσαν σε άτομα που δήλωναν δικαιούχοι και φέρονταν να έχουν στην ιδιοκτησία τους ή να έχουν μισθώσει εκτάσεις που είχαν χαρακτηριστεί ως «βοσκοτόπια».

Η αλλαγή του κανονισμού

Η αλλαγή του κανονισμού λίγα χρόνια νωρίτερα και συγκεκριμένα το 2017 είχε διευρύνει την έννοια «βοσκότοπος», ενώ ταυτόχρονα έδινε τη δυνατότητα να εμφανίζονται ως δικαιούχοι των επιδοτήσεων άτομα τα οποία μπορεί να είχαν βοσκοτόπια στην ιδιοκτησία τους, αλλά την ίδια ώρα δεν είχαν ζώα στην κατοχή τους. Όλα αυτά με μια προϋπόθεση: Να κόβουν σε συγκεκριμένο ύψος τα χόρτα των βοσκότοπων κάθε χρόνο. Εάν ωστόσο οι βοσκότοποι είχαν ξυλώδη, πολυετή μικρά πουρνάρια, το «ξήλωμα» γίνοταν μόνο από τα ζώα, που αυτοί δεν είχαν…

Η συγκεκριμένη αλλαγή προκαλεί μια «έκρηξη» στις επιδοτήσεις του 2017, οι οποίες σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία ξεπέρασαν τα 36 εκατ. ευρώ. Φαίνεται ότι ήταν αρκετοί εκείνοι τη χρονιά που έσπευσαν να εκμεταλλευτούν την αλλαγή στη νομοθεσία. Κι επειδή τα βοσκοτόπια στην Κρήτη είναι συγκεκριμένα και γνωστοί οι κάτοχοί τους, η δράση των επιτήδειων επεκτάθηκε στην υπόλοιπη χώρα, φτάνοντας έως και τον… Γράμμο.

Εκτόξευση

Το εντυπωσιακό είναι ότι την επόμενη χρονιά οι επιδοτήσεις πέφτουν στο μισό, ήτοι στα 18 εκατ. ευρώ. Το 2019 παρουσιάζεται μια νέα άνοδος, στα 24,2 εκατ. ευρώ και ξαφνικά το 2020 οι επιδοτήσεις εκτινάσσονται στα 44,9 εκατ. ευρώ! Το 2021 οι επιδοτήσεις πέφτουν στα 32,3 εκατ. ευρώ, ωστόσο έχει ήδη αρχίσει να ξετυλίγεται το κουβάρι των αποκαλύψεων.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, φαίνεται ότι κατά το χρονικό διάστημα 2019-2022 υπάρχει μια εντυπωσιακή καταγραφή σε νέους δικαιούχους. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι αρκετοί Έλληνες στράφηκαν ξαφνικά στη γεωργία και στην εκμετάλλευση βοσκότοπων. Δεν ήταν όμως έτσι τα πράγματα…

Ξαφνικά δικαιούχοι έφτασαν να δηλώνουν δικηγόροι (σχετική υπόθεση με κατηγορούμενο δικηγόρο που φέρεται να εισέπραξε παράνομα επιδοτήσεις, εκδικάστηκε στο Εφετείο της Αθήνας σήμερα). Και η συγκεκριμένη περίπτωση δεν ήταν η μοναδική.

Σε έλεγχο που γίνεται από συγκεκριμένα στελέχη του ΟΠΕΚΕΠΕ, αρχίζουν να διαπιστώνονται οι πρώτες παρατυπίες στην υποβολή των δηλώσεων των φερόμενων ως δικαιούχων. Και αν στην αρχή οι παρατυπίες αυτές φάνταζαν σαν μεμονωμένες περιπτώσεις, οι έλεγχοι που συνεχίστηκαν απέδειξαν ότι οι περιπτώσεις μόνο μεμονωμένες δεν ήταν και πως υπήρχε συγκεκριμένο σχέδιο εξαπάτησης μέσω ψευδών δηλώσεων.

Οι ψευδείς δηλώσεις

Σε τι αφορούσαν οι ψευδείς δηλώσεις; Για παράδειγμα κάτοικος στην Κρήτη δήλωνε ιδιοκτήτης γης στον… Γράμμο ή σε νησιά του Αιγαίου! Το περιστατικό δεν ήταν ένα, αλλά πολλά, ειδικά από τη Μεγαλόνησο όπου πολλοί Κρητικοί εμφανίζονταν ως ιδιοκτήτες ή μισθωτές γης σε περιοχές που δεν είχαν καμία σχέση με το νησί τους.

Την ίδια ώρα, στον έλεγχο των φορολογικών τους δηλώσεων προηγούμενων ετών και πιο συγκεκριμένα στο Ε9 διαπιστωνόταν πως οι εκτάσεις που δήλωναν ως δικές τους, απουσίαζαν από τη δήλωση.

Πέραν της Κρήτης το ίδιο μοτίβο δείχνει να εμφανίζεται και σε δηλώσεις ατόμων σε άλλες περιοχές της χώρας, όπου σε αρκετές περιπτώσεις οι φερόμενοι ως δικαιούχοι δήλωναν ως δικές τους έως και δημόσιες εκτάσεις!

Το «πάγωμα»

Η διασταύρωση των στοιχείων οδηγεί την τότε διευθύντρια των άμεσων ενισχύσεων του Οργανισμού, να «παγώσει» άνω των 5.000 ΑΦΜ που ανήκαν σε φερόμενους ως δικαιούχους και οι αιτήσεις των οποίων παρουσίαζαν πρόβλημα.

Και κάπου εδώ αρχίζει ο παραλογισμός του ελληνικού δημοσίου αλλά και μια μεγάλη προσπάθεια συγκάλυψης. Αντί να ξεκινήσει μεγαλύτερος έλεγχος σε βάθος, στοχοποιείται η διευθύντρια που προχώρησε στο πάγωμα των προβληματικών ΑΦΜ και ξεκινάει ένα γαϊτανάκι ευθυνών όπου όλοι μιλούν για κάθαρση και λύση στο πρόβλημα που έχει προκύψει, αλλά κανείς από τους ιθύνοντες δεν κάνει κάτι γι’ αυτό.

Οι επίμαχες τροποποιήσεις

Και όχι μόνο δεν έκαναν κάτι, αντιθέτως, με συγκεκριμένες τροποποιήσεις σε εγκυκλίους που αφορούσαν τους ελέγχους, διαπιστώνεται ότι κάποιοι βοήθησαν στη γιγάντωση του φαινομένου της διαφθοράς στο κομμάτι με τις επιδοτήσεις.

Ειδικότερα:

Κατά το επίμαχο διάστημα (2019-2022) φέρονται να υπήρξαν διοικήσεις που με τις τροποποιήσεις τους έκαναν περισσότερο αυστηρούς τους ελέγχους για τους δικαιούχους, όπως και άλλες που προκλητικά θα έλεγε κανείς, αφαίρεσαν όλες τις προβλέψεις και τις δικλείδες ασφαλείας.

Για παράδειγμα υπήρξε τροποποίηση που ανέφερε ότι ο Οργανισμός «δεν ήταν αρμόδιος να κρίνει» για συγκεκριμένες εκτάσεις των οποίων η νομή, κυριότητα ή η κατοχή ήταν σε καθεστώς αμφισβήτησης.

«Η επίλυση ιδιοκτησιακών ή εν γένει εμπραγμάτων δικαιωμάτων, αποτελούν αποκλειστική αρμοδιότητα των δικαστικών αρχών και δεν εμπίπτουν στη δικαιοδοσία του ΟΠΕΚΕΠΕ», ανέφερε η εγκύκλιος. Την ίδια ώρα βέβαια ο οργανισμός δεν είχε κανένα πρόβλημα να αποζημιώσει αυτόν που είχε κάνει τη συγκεκριμένη αίτηση…

Η επίμαχη τροποποίηση του 2021 εκ μέρους της διοίκησης του ΟΠΕΚΕΠΕ που δήλωνε αναρμόδιος να κρίνει την κυριότητα και την κατοχή ενός αγροτεμαχίου.

Τέλος οι έλεγχοι

Στην ίδια τροποποίηση απαλειφόταν κάθε αναφορά περί ελέγχου του Οργανισμού σε δικαιούχους που δήλωναν ως ιδιόκτητα, αγροτεμάχια σε δημόσια βοσκοτόπια. Εδώ δηλαδή μιλάμε για μια παραλλαγή του γνωστού «ό,τι δηλώσεις είσαι στην Ελλάδα», με τη διαφορά ότι στην προκειμένη περίπτωση είχε να κάνει με δημόσιες εκτάσεις…

Από την άλλη, υπήρξαν διοικήσεις στον Οργανισμό που επέβαλλαν αυστηρούς όρους ταυτοποίησης των όσων υποστήριζαν οι δικαιούχοι, όπως για παράδειγμα την κατάθεση συγκεκριμένων δικαιολογητικών και εγγράφων με τα οποία θα πιστοποιείται ότι ο δικαιούχος είναι ο πραγματικός ιδιοκτήτης της έκτασης που βρίσκεται σε καθεστώς επιδότησης.

Έτερη τροποποίηση, έκανε ακόμη πιο αυστηρό το πλαίσιο, δίνοντας τη δυνατότητα στους ελεγκτές των αιτήσεων να ζητούν και επιπλέον δικαιολογητικά (εάν το έκριναν απαραίτητο).

Κι έπειτα απ’ όλα αυτά αναλάμβανε νέα διοίκηση στον Οργανισμό και αφαιρούσε όλο το πακέτο του ελέγχου. Με μια πρόχειρη ανάγνωση στις τροποποιήσεις των διοικήσεων από το 2020 και μετά, το πλαίσιο των ελέγχων στους τίτλους ιδιοκτησίας των φερόμενων ως δικαιούχων πρέπει να μπήκε και να βγήκε 3 φορές.

Το… ξεπάγωμα

Ωστόσο, το πρόβλημα του ΟΠΕΚΕΠΕ είναι μόνο θέμα των διοικήσεων του Οργανισμού; Όπως φαίνεται όχι, εν προκειμένω το ψάρι βρομάει από το κεφάλι. Και εδώ υπάρχει ευθύνη της πολιτικής ηγεσίας, η οποία ειρήσθω εν παρόδω, θεώρησε σωστό, παραμονές των εθνικών εκλογών του 2023 να «ξεπαγώσει» τα 5.000 ΑΦΜ που ελέγχονταν από τον Οργανισμό για ανακρίβειες και ψευδή στοιχεία και να προχωρήσει κανονικά στην καταβολή των επιδοτήσεων.

Το γεγονός ότι κάποιες απ’ αυτές τις περιπτώσεις έχουν ήδη οδηγηθεί στη Δικαιοσύνη κι έχουν καταγραφεί ήδη οι πρώτες καταδίκες ατόμων που φέρονται να δήλωσαν ψευδή στοιχεία, μάλλον διαφεύγει της προσοχής και της παρούσας διοίκησης του ΟΠΕΚΕΠΕ όσο και του αρμόδιου υπουργού, κ. Τσιάρα.

Άνθρωποι που γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα μέσα στο υπουργείο, αλλά και στον Οργανισμό, υποστηρίζουν ότι είναι αρκετοί αυτοί που δεν ενέκριναν τα όσα συνέβαιναν τα τελευταία χρόνια, ωστόσο επικρατούσε ένα κλίμα τρομοκρατίας από συγκεκριμένα στελέχη που υπηρετούν εκεί και τα οποία δείχνουν να έχουν άνωθεν κάλυψη.

Με απλά λόγια, όποιος διαφωνούσε ή εξέφραζε αντίλογο, κατέληγε σε θέσεις «ψυγείου» ή απομονωνόταν ως ο «γραφικός» που βλέπει «φαντάσματα».

Κόκκινη κάρτα

Το μόνο σίγουρο πάντως είναι ότι η κατάσταση που επικρατεί εντός ΟΠΕΚΕΠΕ δεν πέρασε απαρατήρητη από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, η οποία δεν παρέλειψε να εκδώσει μια οξύτατη ανακοίνωση πριν λίγες μέρες, ρίχνοντας κόκκινη κάρτα στον Οργανισμό, αφήνοντας να εννοηθεί ότι δεν υπήρξε καθόλου συνεργάσιμος στο κομμάτι της έρευνας και ότι δεν διευκόλυνε το έργο των ελεγκτών.

Η ανακοίνωση αυτή προκάλεσε εντύπωση για έναν ακόμα λόγο. Τελευταίος διοικητής του ΟΠΕΚΕΠΕ τοποθετήθηκε πριν από λίγο καιρό ένας συνταξιούχος δικαστικός, ο κ. Νίκος Σαλάτας. Θα περίμενε κανείς ότι με τέτοια διοίκηση, ο Οργανισμός θα ήταν περισσότερο συνεργάσιμος στην έρευνα της Δικαιοσύνης και δη της Ευρωπαϊκής.

Τουναντίον η κωλυσιεργεία που επιδεικνύει η διοίκηση του Οργανισμού με την κάλυψη της πολιτικής ηγεσίας φαίνεται να έχει ενοχλήσει πολλούς στις Βρυξέλλες, θέτοντας πλέον τον ΟΠΕΚΕΠΕ και στο μικροσκόπιο της Ε.Ε. και των αρμόδιων κοινοτικών οργάνων ελέγχου.

«Αυτοί που έκαναν δηλώσεις έχουν πάρει τα λιγότερα λεφτά σε αυτή την ιστορία», μάς λέει εμπιστευτικά πηγή που γνωρίζει καλά την υπόθεση. «Εδώ μιλάμε για το σύστημα της πυραμίδας. Στη βάση βρίσκονται οι δικαιούχοι με τις ψευδείς δηλώσεις που ήταν οι περισσότεροι και πήραν τα λιγότερα, από 10 έως 50 χιλιάρικα ανά περίπτωση»

Και συνεχίζει: «Ανεβαίνοντας πάμε σε συγκεκριμένους ΚΥΔ (σ.σ. οι μεσάζοντες, συνήθως γεωπόνοι, τοπογράφοι, μηχανικοί μέσω των οποίων κατατίθεται οι δηλώσεις των δικαιούχων στον ΟΠΕΚΕΠΕ), για να καταλήξουμε πιο ψηλά, εντός οργανισμού και φτάνοντας ως το υπουργείο».

Ρωτάμε αν όλοι αυτοί έβαλαν το δάχτυλο στο βάζο με το μέλι. «Προφανώς και το έβαλαν», είναι η απάντηση.

«Εδώ δεν μιλάμε για πέντε, δέκα, εκατό προβληματικές αιτήσεις. Μιλάμε για χιλιάδες, όπου εάν δεν υπήρχε κάλυψη αλλά ουσιαστικός έλεγχος, αυτές οι αιτήσεις με τα ψευδή στοιχεία δεν θα είχαν προχωρήσει και τα λεφτά δεν θα είχαν δοθεί. Μιλάμε για ένα κανονικό σύστημα πυραμίδας που λειτουργεί προς όφελος κάποιων λίγων».

Επιδοτήσεις και σε Ρομά

Όπως αναφέραμε και πιο πάνω, στην Κρήτη φαίνεται να είναι η μεγάλη ρίζα του προβλήματος, καθώς εκεί δόθηκε η μερίδα του λέοντος στις επιδοτήσεις. «Προφανώς εκεί υπάρχει πρόβλημα, αλλά δεν είναι μόνο εκεί», αναφέρει η πηγή μας. «Μην εκπλαγείτε αν δείτε ότι υπήρξαν επίσης πολλές αιτήσεις για επιδοτήσεις από Ρομά, κυρίως από την περιοχή της Κάτω Αχαΐας. Το ερώτημα είναι, πού βρήκαν τις εκτάσεις και τα βοσκοτόπια όλοι αυτοί; Είναι μάλλον προφανές ότι κάποιοι άλλοι βρίσκονται από πίσω».

Είναι εντυπωσιακό ότι την ώρα που συμβαίνουν όλα αυτά η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης σκέφτεται το κόστος στη φήμη του Οργανισμού, με αφορμή τις εξελίξεις των τελευταίων ημερών.

«Τυχόν μπλοκάρισμα της λειτουργίας του ΟΠΕΚΕΠΕ θα σήμαινε αναστολή πληρωμών. Και αυτό δεν θα ήταν ένα πολιτικό πρόβλημα, αλλά κοινωνική βόμβα», δήλωσε ο κ. Τσιάρας, την ώρα που ζητούσε να έρθουν στο φως όλες οι παρανομίες.

Σε κάθε περίπτωση και το ένα και το άλλο, δεν γίνονται. Αν ο υπουργός και η κυβέρνηση επιθυμούν διαφάνεια και λύση στο πρόβλημα, θα πρέπει να γνωρίζουν ότι θα πρέπει να σπάσουν αβγά. Και είναι κάτι παραπάνω από βέβαιο ότι η καυτή πατάτα είναι αυτή τη στιγμή στα χέρια του υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης, αλλά και του διοικητή του Οργανισμού.

Συν τοις άλλοις, αν όντως ο κ. Τσιάρας αναγνωρίζει ότι υπάρχει πρόβλημα, μάλλον θα πρέπει να δώσει και εξηγήσεις γιατί αφήνει να στοχοποιείται τόσο αισχρά από τη διοίκηση του ΟΠΕΚΕΠΕ η πρώην διευθύντρια του Οργανισμού και νυν συνεργάτιδα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας στη διερεύνηση του σκανδάλου.

in.gr