Χωριό μου σε Νοστάλγησα !

Όσο θυμάμαι τη μάνα, τέτοια εποχή άφηνε πίσω άλλες δουλειές που έπαιρναν υπομονή για να φτιάξει τα νέα ζυμαρικά και να γεμίσει με αυτά τις πάνινες σακούλες που είχε ράψει μεταποιώντας παλιές μαξιλαροθήκες, που τέτοιο καιρό είχαν σχεδόν αδειάσει.

Η τελετουργία για τους τραχανάδες και τις χυλοπίτες ξεκίναγε με το μάζεμα των αυγών αμέσως μετά από το Πάσχα όσο γεννούσαν οι κότες, που για να διατηρηθούν μέχρι τέτοια εποχή τα αποθήκευε σε χοντρό αλάτι, ή σε άχυρα! Νοιαζόταν να υπάρχει ακόμα φρέσκο γάλα πριν μαρκαληθούνε οι γίδες και στύψει το γάλα. Ποιο μπελαλίδικος ήταν ο τραχανάς, τον έφτιαχνε όταν άκουγε ότι θα έχουμε βοριάδες για να στεγνώνει εύκολα το ζυμάρι, γιατί αν είχε ζέστη και υγρασία το ζυμάρι μαλάκωνε, «ανάδινε», και παιδευόταν «σαν τον Ιησού Χριστό» όπως έλεγε, μέχρι να τον στεγνώσει για να τον τρίψει.

Άφηνε το φρέσκο γάλα δύο μέρες στο τζετζέρι να ξινίσει από την ζέστη και να «κόψει» σαν τυρί, και ταυτόχρονα γέμιζε την ξύλινη σκαφίδα με νερό να «φισκάρει» και να μην τρέχει, επειδή τα ξύλα φυρνούσαν. Από το βράδυ ανάπιανε το προζύμι, ξύπναγε αχάραγο να το ζυμώσει με αυγά, το ξινισμένο γάλα, και αλεύρι σκληρό και μαλακό, όλα ντόπια! Γινόταν στιφτή στον ιδρώτα για να ζυμωθεί καλά το ζυμάρι, και το κουκούλωνε με χοντρόρουχα για να φουσκώσει, μέχρι που να ξεχειλίζει από την σκαφίδα. Εμείς τα παιδιά βοηθάγαμε το βράδυ που γινόταν το ζυμάρι, το κόβαμε με το κουτάλι σε μικρά κομματάκια και το απλώναμε στα κρεβάτια ολόχαροι, γιατί θα κοιμούμαστε στην ταράτσα στρωματσάδα! Μετά το ανοίγαμε σε πιο λεπτά , τα γυρίζαμε τούμπα όλη νύχτα για να ξεραθούν. Τότε χρειαζόταν ο βοριάς, και τον τρίβαμε την άλλη μέρα στα κόσκινα που αγόραζαν από τα φαναρτζίδικα του μπάρμπα Σάββα του Λιακάκου και του μπάρμπα Πότη του Καραχάλιου. Απόδειξη της συμμετοχής μας στο τρίψιμο ήταν τα γρατζουνισμένα χέρια μας στο κόσκινο!

Οι νοικοκυρές βοηθιόντουσαν μεταξύ τους δανείζοντας η μια στην άλλη ό,τι χρειάζονταν, και με αυτά τα μικρά δενόντουσαν μεταξύ τους ακόμα περισσότερο! Όταν είχαμε απρόσμενη βοήθεια και χρειαζόμασταν και άλλο κόσκινο, μας έστελναν να πάμε ακόμα και στην άλλη άκρη του χωριού σε κάποιο συγγενή να μας δανείσει ένα κόσκινο να φτουρήσει το τρίψιμο, και να απελευθερωθούμε κι εμείς για να πάμε στο παιχνίδι μας με τα άλλα τα παιδιά! Για να μην χαζολογάμε και ξεραθεί ο τραχανάς, μας λέγανε «έφτυσα», φτύνανε κάτω και έπρεπε να γυρίσουμε πριν στεγνώσει το σάλιο! Το πιο δύσκολο και μπελαλίδικο ζυμαρικό ήταν ο τραχανάς επειδή ήθελε συγύρισμα, και ο ξινός και ο γλυκός που τον έλιαζαν έξω σε τάβλες για να στεγνώσει. Χρειαζόταν όμως και φύλαξη από τις κότες, τα γουρούνια που γύριζαν τις αυλές, τα σκυλιά τα ανέφεντα, ή από κανέναν κακόβουλο περαστικό ή διακονιάρη που δεν θα δίσταζαν να απλώσουν χέρι στην τάβλα, όχι μόνο να τον αρπάξουν, αλλά και για τη μαγάρα που θα γινόταν στο σπίτι, οπότε είχε τα μάτια της δεκατέσσερα!

Γι αυτόν τον λόγο όταν μια γειτόνισσα φώναζε την μάνα για ψύλλου πήδημα, ή για να πιουν έναν καφέ» ενώ η μάνα είχε μια επείγουσα δουλειά που ήθελε προσοχή, όπως ο τραχανάς, η μάνα της έλεγε «δεν μπορώ τώρα, έχω απλωμένο τραχανά»! Είχε το νου της στην δουλειά που είχε αξιολογήσει σαν επείγουσα, δηλώνοντας και την προσήλωσή της σε ό,τι έκανε, αλλά και πόσο σπουδαία είναι η ιεράρχηση των προτεραιοτήτων και των αναγκών, βάζοντας σε δεύτερη μοίρα την ξεκούραση και τη ρούγα, παρόλο που τα είχε ανάγκη! Κάτι παρόμοιο τόνιζε και ο πατέρας όταν έλεγε με νόημα, «όταν έχουμε απλωμένο τραχανά, δεν σηκώνουμε με τα πόδια μας κουρνιαχτό», εννοώντας πως όταν έχουμε κρίσιμα προβλήματα σε εξέλιξη για να λύσουμε, δεν δημιουργούμε κι άλλα που θα μας αποσυντονίσουν, θα μας αποπροσανατολίσουν, και θα μας βλάψουν, ειδικά όταν χρειάζεται ομόνοια και σύμπνοια στην οικογένεια! Σήμερα για να αποφύγουμε πάση θυσία κάποια δουλειά, και πολλές φορές χωρίς λόγο, προφασιζόμαστε τάχα ότι «έχω τραχανά απλωμένο».

Με τον τραχανά μεγαλώσαμε, ήταν η πρώτη βρεφική στερεή τροφή που μας έδιναν μετά από το γάλα, τον κοσκίνιζαν σε ψιλή κρησάρα και με το αλεύρι του φτιάχνανε σούπα, την «πηγαίναμε κουπί», και κοκκίνιζε το μάγουλό μας, και όλο μας φτύνανε να μην βασκαθούμε! Έτσι τον μάθαμε και τον τρώγαμε και τον τρώμε ακόμα, σούπα, σκέτο ή με χυλοπίτες, και είναι συχνό φαγητό τις κρύες βραδιές του χειμώνα, ένα φαγητό πλούσιο σε θρεπτικά στοιχεία. Αυτό που μας άρεσε ιδιαίτερα ήταν ο τραχανάς στο τηγάνι! Τον τηγανίζαμε στα τηγάνια τα χαλκοματένια ή στα αλουμινένια, τηγανίζαμε πρώτα καμιά παστομπουκιά, ή λάδι από την λαήνα με την γλίνα για να νοστιμιάνει, τον καβουρντίζαμε, τον βράζαμε, τον αφήναμε να κολλήσει στον πάτο, και μετά ξύναμε την κολλημένη πέτσα, και ήταν θεός! Αυτός είναι ο ονομαστός «τζουβελέκος», και τον τρώμε με νωπό κρεμμύδι, και κρασί! Όμως ο «βασιλιάς» είναι ο τραχανάς με κόκορα γιαχνί όταν κάναμε το τραπέζι σε μουσαφιραίους, ή γιαχνί με τσίχλες που πιάναμε σε βρεχούς και αγκίστρια!

 

Μεγάλη διατροφική αξία έχει όταν τον φτιάχνουμε μόνοι μας για να είμαστε σίγουροι ότι είναι από ντόπια και ελεγμένα υλικά, προζύμι δικό μας και όχι άλλες βιομηχανικές ξινίλες, ντόπια αυγά και όχι ορνιθοτροφείου, γάλα φρέσκο ντόπιο, γίδινο ή πρόβειο, και φτιαγμένος όχι σε εργαστήρια αλλά στο δικό μας περιβάλλον, κι ας καθότανε και καμιά μύγα επάνω! Είναι πανεύκολο! Για να φτιάξεις 4 κιλά τραχανά χρειάζεσαι προζύμι, 1 κιλό ξινισμένο γάλα, 15 αυγά, και 4 κιλά αλεύρι(μισό σκληρό μισό μαλακό), αλάτι, και κόσκινο!

Για πολλούς λόγους πρέπει να διατηρήσουμε αυτές τις παραδοσιακές ασχολίες και διατροφικές συνήθειες, για να μάθουν πως να παρασκευάζουν τραχανά και χυλοπίτες οι νεώτεροι, αλλά και οι συνομήλικοί μας που δεν έτυχε να μάθουν, για μια υγιεινή διατροφή, συνεισφέροντας και στον οικογενειακό τους προϋπολογισμό!

Τί πιο φυσιολογικό και ωφέλιμο λοιπόν από το να ακολουθούμε στη ζωή μας αξίες και συνήθειες που καθοδήγησαν, επηρέασαν θετικά, και ανέθρεψαν ολόκληρες γενεές; Η ζωή αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον και ανεκτίμητη αξία αν υπάρχει πρωτίστως υγεία, αξιολόγηση αναγκών, ιεράρχηση προτεραιοτήτων, σύμπνοια, και προσήλωση σε στόχους!

«Έχουμε απλωμένο τραχανά»! Μια σοφή κουβέντα της μάνας για τις δουλειές!

Γράφει ο Λούης Γ. Σερεμέτης