Όλοι εναντίον όλων στη Γαλλία για το νερό – Ο «λογαριασμός» της υπερθέρμανσης έχει φτάσει

Τις τελευταίες εβδομάδες στη Γαλλία έχουν βρεθεί σε εδώλια δικαστικών αιθουσών, πολλοί από εκείνους που συμμετείχαν τον περασμένο Μάρτιο στη «μάχη» του Sainte-Soline, στη δυτική Γαλλία.

Πρόκειται για μια συγκέντρωση, η οποία μετατράπηκε σε βίαιη σύγκρουση 30.000 περίπου διαδηλωτών και 3.000 αστυνομικών, αφήνοντας πίσω της 47 τραυματίες αστυνομικούς και 200 διαδηλωτές. Ορισμένοι ντόπιοι αγρότες κατήγγειλαν επίσης ζημιές στις καλλιέργειές τους και στις υποδομές τους.

Τις τελευταίες εβδομάδες πραγματοποιήθηκαν νέες διαμαρτυρίες σε ένα άλλο εργοτάξιο κοντά και στο Παρίσι, με περισσότερες ενέργειες να προγραμματίζονται στο εγγύς μέλλον.

Αν και η Γαλλία έχει απασχολήσει τη διεθνή ειδησεογραφία για τις κινητοποιήσεις για το συνταξιοδοτικό, ή άλλες κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες, πλέον η Γαλλία συνταράσσεται και από διαμαρτυρίες ενάντια στα πρότζεκτ του Εμανουέλ Μακρόν: γιγαντιαίες λεκάνες που θα αποθηκεύουν νερό.

Είναι μια από τις πολλές συγκρούσεις για την πρόσβαση στο νερό που ξεσπά με αυξανόμενη συχνότητα σε όλο τον κόσμο, καθώς η κλιματική αλλαγή στεγνώνει τα εδάφη, αυξάνει τις θερμοκρασίες, καθιστά της χιονοπτώσεις όλο και λιγότερο συχνές, έτσι θέτοντας σ κίνδυνο τη βιωσιμότητα των καλλιεργειών.

Οι διαδηλωτές συγκρούονται με τη χωροφυλακή κατά τη διάρκεια διαδήλωσης που κάλεσε η Bassines Non Merci ενάντια στις λεκάνες στο εργοτάξιο της νέας υποδομής αποθήκευσης νερού για γεωργική άρδευση (Reuters)

Αυτόν τον μήνα, ο Le Guet Julien, εκπρόσωπος της Bassines Non Merci, μιας ομάδας ακτιβιστών που είναι ενάντια στις λεκάνες, και αρκετοί άλλοι κατηγορούμενοι δικάστηκαν για διάφορες μη εξουσιοδοτημένες διαδηλώσεις κατά της κατασκευής μιας της μεγάλης δεξαμενής.

Οι εκτιμήσεις ποικίλλουν μεταξύ 100 και αρκετών εκατοντάδων λεκανών στη Γαλλία, οι οποίοι είναι στη πραγματικότητα γιγάντιοι κρατήρες με πλαστική επένδυση που εκτείνονται κατά μέσο όρο 20 στρ. οι οποίοι γεμίζουν με υπόγεια ύδατα μέσα στον χειμώνα, ώστε να χρησιμοποιηθεί τους ζεστούς μήνες του καλοκαιριού.

Το έργο στην περιοχή Deux-Sèvres (η οποία περιλαμβάνει το Sainte-Soline), με επικεφαλής έναν ιδιωτικό συνεταιρισμό ντόπιων αγροτών, συνεπάγεται την κατασκευή 16 νέων δεξαμενών που θα αποθηκεύουν περισσότερα από 6 εκατ. κυβικά μέτρα νερού, όσο δηλαδή 1.600 ολυμπιακές πισίνες.

Γιατί τις θέλουν οι αγρότες

Σε ρεπορτάζ του δημοσιογράφου Michele Barbero στο Foreign Policy αναδεικνύεται η έντονη και βίαιη διαμάχη που έχουν προκαλέσει αυτές οι εξωπραγματικές λεκάνες.

Οι υποστηρικτές λένε ότι καθώς ο καιρός γίνεται όλο και πιο ζεστός και ξηρότερος -το καλοκαίρι του 2023 ήταν το πιο ζεστό παγκοσμίως- οι λεκάνες είναι μια απαραίτητη ασφάλεια για τους αγρότες και ένας τρόπος να μειωθεί η πίεση στους υδάτινους πόρους όταν βρίσκονται στο χαμηλότερο επίπεδο.

Η Γαλλία βιώνει πρόσφατα τις χειρότερες ξηρασίες της. Τον Ιούλιο, περισσότερα από τα 2/3 των φυσικών αποθεμάτων υπόγειων υδάτων της ήταν κάτω από τα κανονικά επίπεδα. «Η άρδευση χωρίς λεκάνες σημαίνει να συνεχίσει να αντλεί υπόγεια ύδατα, ακόμη και όταν είναι λιγότερα», δήλωσε στο Foreign Policy ο Λορέν Ντεβό από το συνδεικάτο αγροτών Coordination Rurale, που αγωνίζεται για την δημιουργία των λεκανών, ώστε να αντιμετωπιστεί η λειψυδρία.

Οι λεκάνες «πολιτικοποιούνται και απομονώνονται από το πλαίσιό τους, με τους αγρότες που τις υποστηρίζουν να χαρακτηρίζονται άδικα ως κακοί», είπε ο Ντεβό.

Αλλά «απλώς δεν υπάρχει αρκετό νερό στα υπόγεια αποθέματα για να συνεχιστεί έτσι, εξάγοντας αυτές τις ποσότητες νερού για τη γεωργία», είπε ο εκπρόσωπος της αγροτικής Ομοσπονδίας Paysanne Laurence Marandola. «Και τι γίνεται με το νερό που έχει ληφθεί, το οποίο θα πρέπει να αποφασίζεται με δημοκρατικό τρόπο, για κάθε σταγόνα».

Στα κάγκελα ακτιβιστές, αλλά και… αγρότες

Το πρόβλημα, λένε οι επικριτές, είναι ότι οι ταμιευτήρες αντλούν πολύτιμα υπόγεια νερά προς όφελος μιας μικρής μειοψηφίας. Μόλις το 7% της γαλλικής γεωργικής γης είναι εξοπλισμένο με αρδευτικά κανάλια και μόνο μερικά από τα αρδευόμενα αγροκτήματα γύρω από τις δεξαμενές συνδέονται πραγματικά με αυτά. Η λεκάνη στο Sainte-Soline θα συνδεθεί άμεσα με μόλις 12 αγροκτήματα από τα συνολικά 185 στην περιοχή.

«Το νερό είναι κοινό αγαθό. Κανείς δεν μπορεί να λέει ότι είναι δικό του», δήλωσε ο Julien Le Guet. Σύμφωνα με τον Le Guet, από όλα τα αρδευόμενα αγροκτήματα στην περιοχή που αφορά το έργο Deux-Sèvres, αυτά που θα συνδεθούν με τις νέες λεκάνες που καταναλώνουν κατά μέσο όρο διπλάσιο νερό από τα άλλα έργα.

«Οι μεγάλες λεκάνες καθυστερούν τη μετάβαση σε μια υπεύθυνη, ανθεκτική και αποδοτική από πλευράς νερού γεωργία»

«Δεν πρόκειται απλώς για μια σύγκρουση μεταξύ ορισμένων αγροτών και οικολογικών ομάδων», δήλωσε ο Laurence Marandola, εκπρόσωπος του συνδικάτου αγροτών Confédération Paysanne, που αντιτίθεται στις λεκάνες.

«Όλοι εμείς οι αγρότες χρειαζόμαστε νερό», είπε. Και είναι όλο και λιγότερο. Λόγω των συνδυασμένων επιπτώσεων της υπερθέρμανσης του πλανήτη και της υπερβολικής άντλησης, οι πόροι των υπόγειων υδάτων της Ευρώπης μειώνονται σταθερά τις τελευταίες δεκαετίες, με ετήσια απώλεια περίπου 84 γιγατόνων νερού από την αλλαγή του αιώνα.

Είναι μεγάλη σπατάλη

Ανάμεσα στους επικριτές είναι και εκείνοι που υποστηρίζουν ότι οι δεξαμενές ως μια ιδιαίτερα σπάταλη μέθοδο αποθήκευσης νερού. Το να το διατηρούμε ανοιχτό, και όχι υπόγειο, σημαίνει ότι ένα μέρος του εξατμίζεται και το υπόλοιπο μέρος θερμαίνεται, γεμίζοντας με τοξικά βακτήρια, δήλωσε ο επίτιμος διευθυντής ερευνών στο Εθνικό Κέντρο Επιστημονικής Έρευνας της Γαλλίας Christian Amblard. «Έχετε, ταυτόχρονα, απώλεια ποσότητας και ποιότητας. Δεν έχει νόημα», είπε.

Τέλος, αυτές οι δεξαμενές διαιωνίζουν αυτό που οι επικριτές αποκαλούν μη βιώσιμο γεωργικό μοντέλο που καταναλώνει πάρα πολύ νερό και επιταχύνει την υπερθέρμανση του πλανήτη, αναφέρει ο Michele Barbero.

Περισσότερο από το 60% της καλλιεργήσιμης γης της Ευρώπης χρησιμοποιείται για το τάισμα των ζώων που ευθύνονται για πάνω από το 30% των παγκόσμιων εκπομπών μεθανίου – ενός ισχυρού αερίου του θερμοκηπίου. Οι καλλιέργειες που καλλιεργούνται για ζωοτροφή περιλαμβάνουν το καλαμπόκι, το οποίο καταλαμβάνει το ένα 1/3 της αρδευόμενης γης στη Γαλλία.

«Οι μεγάλες λεκάνες καθυστερούν τη μετάβαση σε μια υπεύθυνη, ανθεκτική και αποδοτική από πλευράς νερού γεωργία», είπε ο Amblard.

Αυτή η μετάβαση θα συνεπαγόταν, μεταξύ άλλων, την εργασία για να γίνουν τα εδάφη πιο ικανά να συγκρατούν νερό και να απομακρύνονται από την παραγωγή κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων, σύμφωνα με τους ειδικούς. Με έως και 15 δισ. ευρώ σε δημόσια βοήθεια που χορηγείται στον γαλλικό αγροτικό τομέα κάθε χρόνο, οι απαραίτητοι οικονομικοί πόροι δεν θα είναι δύσκολο να βρεθούν, είπε ο Amblard.

«Ο αγροτικός τομέας είναι ένας από τους λίγους όπου η οικολογική μετάβαση μπορεί να πραγματοποιηθεί χωρίς να αφήσει κανέναν στην άκρη», είπε. Μέχρι στιγμής, ωστόσο, οι διαδοχικές γαλλικές κυβερνήσεις έχουν δείξει ελάχιστη όρεξη για κάτι τέτοιο, επιδοτώντας σε μεγάλο βαθμό τις δεξαμενές αντ’ αυτού — κάτι που ο σημερινός Γάλλος υπουργός Γεωργίας Marc Fesneau επαίνεσε ως «ενάρετο». Οι Γάλλοι θα καλύψουν το 70% του λογαριασμού των 76 εκατ. ευρώ για τις λεκάνες που σχεδιάζονται στο Deux-Sèvres.

«Εάν οι αγρότες έχουν τεράστια πολιτική και οικονομική επιρροή στην ΕΕ στο σύνολό της, στη Γαλλία αποτελούν από μόνοι τους πολιτική δύναμη» σχολιάζει ο Barbero.

Συνθλίψτε τους οικολογικούς τρομοκράτες

Η βιαιότητα, ωστόσο, με την οποία οι γαλλικές αρχές αντιμετωπίζουν το «κίνημα κατά των λεκανών» είναι χαρακτηριστική. Η οργάνωση Human Rights League καταγγέλεει τη γαλλική αστυνομία για την καταστολή της διαμαρτυρίας του Sainte-Soline, πραγματοποιώντας αδιάκριτη ρίψη πλαστικών σφαιρών και παρεμποδίζοντας την παροχή πρώτων βοηθειών από τις δυνάμεις ασφαλείας σε μια προσπάθεια «αποτρέψουν τη πρόσβαση στην τοποθεσία της λεκάνης απορροής, ανεξάρτητα από το ανθρώπινο κόστος».

Ο Γάλλος υπουργός Εσωτερικών Gérald Darmanin περιέγραψε μερικούς από αυτούς που συμμετείχαν στις διαδηλώσεις ως «οικολογικούς τρομοκράτες» και έχει λάβει μέτρα για να διαλύσει τη περιβαλλοντική οργάνωση Les Soulèvements de la Terre.

«Είμαστε όλο και περισσότερο στόχος νομικών ενεργειών, ερευνών και επιτήρησης», είπε στο Foreign Policy ο Le Guet. «Κατά τον τελευταίο χρόνο, οι κλήσεις του δικαστηρίου πέφτουν βροχή», είπε, προσθέτοντας ότι το κίνημα θα συνεχίσει να παρεμποδίζει την κατασκευή νέων λεκανών, ωστόσο.