Ρωσο-Ουκρανικός Πόλεμος και Ευρωπαϊκή Γεωργία...

Τα βαριά σύννεφα της Διατροφικής Κρίσης θα κεραυνοβολήσουν περισσότερο την Ευρώπη από κάθε άλλη περιοχή του πλανήτη...

Καθώς απαιτείται ενέργεια σε όλη τη διαδικασία παραγωγής τροφίμων, οι αγρότες παραγωγοί και οι μεταποιητές, συσκευαστές, και διακινητές τροφίμων αισθάνονται ήδη την πίεση από τις "καυτές τιμές" της ενέργειας, ενώ ήδη σκέπτονται κάποια διακοπή ή επιβράδυνση της παραγωγής τους στους ψυχρότερους μήνες που πλησιάζουν....
Η ένωση αγροτών της ΕΕ Copa-Cogeca, ανέφερε στους Financial Times ότι οι τομείς των γαλακτοκομικών και της αρτοποιίας επηρεάζονται πολύ περισσότερο από την άνοδο των τιμών των καυσίμων, επειδή οι διαδικασίες παστερίωσης και παραγωγής γάλακτος σε σκόνη, καταναλώνουν πολλή ενέργεια (Energy Intensive Processes). Αυτό, με τη σειρά του, έχει ωθήσει προς τα πάνω τις τιμές του βουτύρου, του γάλακτος σε σκόνη και άλλα γαλακτοκομικά, οι οποίες αυξήθηκαν κατά 80% και 55% αντίστοιχα στα τέλη Αυγούστου 2022, σε σχέση με ένα χρόνο πριν, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Στο μεταξύ, ορισμένα θερμοκήπια - τα οποία ρυθμίζουν τις θερμοκρασίες για καλλιέργειες λαχανικών εκτός εποχής αλλά και άλλων φυτών - στην Ολλανδία (όπως το πολλαπλασιαστικό υλικό θάμνων και δένδρων), σβήνουν από το πρόγραμμά τους ή μειώνουν κάποιες από τις παραγωγές τους αυτόν τον χειμώνα, λόγω των υψηλών τιμών των καυσίμων. Η Ολλανδία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας γεωργικών προϊόντων στον κόσμο μετά τις ΗΠΑ, επομένως μια μείωση της αγροτικής παραγωγής θα έπληττε τις αποστολές φρούτων, λαχανικών και ανθοκομικών από τη χώρα αυτή.

Δεν είναι λίγοι οι παρατηρητές που υποστηρίζουν ότι με τις γεωργικές εργασίες να επιβραδύνονται λόγω της ενεργειακής κρίσης, η ευρωπαϊκή βιομηχανία τροφίμων θα μπορούσε να επιστρέψει στην κατάσταση κάποιων παρελθόντων ετών (ως προς τις παραγόμενες ποσότητες και την ποικιλότητα των προϊόντων....).. 
Οι ειδικοί της αγοράς προβλέπουν ελλείψεις λιπασμάτων στην Ευρώπη λόγω διακοπής της παραγωγής μετά τις αυξήσεις των τιμών του φυσικού αερίου.
Η αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου επηρεάζει βαθιά τους ενεργοβόρους κλάδους στην Ευρώπη, εκτός από την Βιομηχανία τροφίμων, ακόμη δε περισσότερο την βιομηχανία λιπασμάτων.

Καθώς το φυσικό αέριο χρησιμοποιείται κατά μεγάλες ποσότητες για την παραγωγή λιπασμάτων, πολλοί παρασκευαστές λιπάσματος στην Ευρώπη έχουν πιεστεί ώστε να αλλάξουν επιχειρηματικές πρακτικές, με ορισμένους βιομηχάνους να αναγκάζονται είτε να μειώσουν είτε να αναστείλουν την παραγωγή στα εργοστάσια λιπασμάτων.
Η ένωση Fertilizers Europe με έδρα τις Βρυξέλλες, η οποία εκπροσωπεί τους παρασκευαστές λιπασμάτων, προειδοποίησε για την άνευ προηγουμένου κρίση στον κλάδο.. 
Τονίζεται ότι η δυνατότητα παραγωγής λιπασμάτων στην Ευρώπη μειώθηκε κατά τα δύο τρίτα, ως άμεσο αποτέλεσμα των υψηλών τιμών του φυσικού αερίου.
Η Ένωση ζήτησε επείγουσα δράση για να βοηθήσει τον κλάδο, καθώς οι υψηλές τιμές του φυσικού αερίου προκάλεσαν την αναστολή του 70% της παραγωγής αμμωνίας στην Ευρώπη.

Το λίπασμα εξαιρείται από το πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας. Ωστόσο, η προμήθεια λιπασμάτων από τη Ρωσία διεκόπη λόγω κυρώσεων που επιβλήθηκαν στη χώρα σε άλλους τομείς, συμπεριλαμβανομένων των τραπεζών, των μεταφορών και των ασφαλίσεων.
Οι εξελίξεις αυτές εγείρουν ανησυχίες για ανεπαρκή προμήθεια λιπασμάτων στις ευρωπαϊκές χώρες εφέτος, με τις όποιες συνέπειες για τον Ευρωπαϊκό Πρωτογενή τομέα... Πολλοί αναλυτές προβλέπουν ότι στις εμπορικές περιόδους 2022/2023 και 2023/2024 η Ευρώπη θα παρουσιάσει μεγάλους όγκους εισαγωγών από άλλες χώρες, όπως τις ΗΠΑ & Καναδά, την Λ. Αμερική, Αυστραλία και αλλού για κάποια βασικά είδη..., περιλαμβανομένων των ζωοτροφών, κάποιων σιτηρών, ελαιόσπορων, και έτοιμων μεταποιημένων τροφίμων προστιθέμενης αξίας για τα δίκτυα των σούπερ μάρκετ...

Η μείωση της παραγωγής λιπασμάτων και η αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου έχουν έρθει στο προσκήνιο κατά τις διαβουλεύσεις των Ευρωπαίων υπουργών Γεωργίας.
Η ΕΕ επεξεργάζεται διάφορα σενάρια, όπως η κατάργηση των εισαγωγικών δασμών στα λιπάσματα και η προμήθεια αγαθών από άλλες χώρες όπως π.χ. ο Καναδάς και οι ΗΠΑ.
Ήδη ο Zdenek Nekula, υπουργός Γεωργίας της προεδρεύουσας της ΕΕ Τσεχίας, ανακοίνωσε σοβαρές ελλείψεις λιπασμάτων στην Ευρώπη και προειδοποίησε ότι η κατάσταση θα μπορούσε να προκαλέσει σημαντική μείωση της γεωργικής παραγωγής πανευρωπαϊκά..., τονίζοντας ότι "οι τιμές της ενέργειας και των λιπασμάτων έφτασαν σε επίπεδα ρεκόρ οδηγώντας σε ένα "υπαρκτό πρόβλημα για τους αγρότες"... και πρόσθεσε ότι "πρέπει να καταπολεμήσουμε τις υψηλές τιμές των λιπασμάτων και τις ελλείψεις λιπασμάτων"...
Αυτά σε επίπεδο "διαβουλεύσεων" και "διαπιστώσεων" σε μια Ευρ. Ένωση η οποία έχει συνηθίσει τους πολίτες της και τις παραγωγικές τάξεις σε αναποφασιστικότητα, σε καθυστερήσεις, σε μέτρα που δεν επαρκούν, ή επαρκούν μόνο για "μερικούς"... και για μερικά "Κράτη Μέλη...." περισσότερο από τα άλλα...
Η Ανεξάρτητη Υπηρεσία Πληροφοριών για την Αγορά Χημικών & Ενέργειας (Independent Chemical & Energy Market Intelligence - ICIS) με έδρα το Λονδίνο με παγκόσμιο δίκτυο πληροφοριών..., αποκάλυψε τις αρνητικές επιπτώσεις της αύξησης των τιμών του φυσικού αερίου στην παραγωγή λιπασμάτων στην Ευρώπη.

Η νορβηγική χημική εταιρεία Yara, που δραστηριοποιείται στην Ιταλία, την Γαλλία, την Νορβηγία και την Γερμανία και η γερμανική παραγωγός αμμωνίας, SKW, καθώς και η γερμανική εταιρεία χημικών προϊόντων BASF, έχουν ήδη μειώσει την παραγωγή αμμωνίας.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η CF Fertilizers έχει ήδη περιορίσει την παραγωγή και σχεδιάζει να σταματήσει την παραγωγή, σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία της ICIS.
Στην Ισπανία, η Fertiberia έκλεισε ορισμένα εργοστάσια και μείωσε την παραγωγή σε άλλα. Η Yara και η OCI έχουν περιορίσει την παραγωγή ουρίας και αμμωνίου στην Ολλανδία, ενώ η Yara και η BASF στο Βέλγιο έχουν επίσης περιορίσει την παραγωγή.
Στην Πολωνία, η Grupa Azoty και η Anvil μείωσαν την παραγωγή. Στη Ρουμανία, η δραστηριότητα της Βιομηχανίας Azomures επιβραδύνθηκε. Η εταιρεία Duslo στη Σλοβακία σταμάτησε την παραγωγή ενώ η Nitrogenmuvek ανέστειλε την παραγωγή στην Ουγγαρία.
Οι εταιρείες Agropolychim και Neochim έκλεισαν στη Βουλγαρία. Στην Κροατία, οι εγκαταστάσεις παραγωγής ουρίας και αμμωνίας της Petrokemija έκλεισαν. Στη Λιθουανία, η Achema ανέστειλε την παραγωγή ενώ η Lifosa ανέβαλε προσωρινά την παραγωγή.

Η τιμή του αμμωνίου (από πρόσθεση πρωτονίων στην αμμωνία....), του κύριου στοιχείου των αζωτούχων λιπασμάτων, αυξάνεται επίσης ραγδαία στις ευρωπαϊκές αγορές. Ένας ο τόνος (ΜΤ) αμμωνίου εκτινάχθηκε στα 1300 και πλέον δολάρια ΗΠΑ από τα 230 δολάρια/ΜΤ πριν από δυόμιση χρόνια, 5,5 φορές επάνω, αμέσως μετά την έναρξη της Ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, με αποτέλεσμα οι παράγοντες του κλάδου να ζητούν μέτρα για την συγκράτηση των τιμών του φυσικού αερίου και την παροχή επείγουσας στήριξης στους παραγωγούς λιπασμάτων της ΕΕ.
Η ΕΕ εισήγαγε 2,9 εκατομμύρια τόνους αμμωνίας και 4,7 εκατομμύρια τόνους ουρίας για την παραγωγή αζωτούχων λιπασμάτων το 2021, με ετήσια παραγωγή χημικών λιπασμάτων 18,3 εκατομμύρια τόνους κατά μέσο όρο στην Ευρώπη.

Στην Ευρώπη αλλά και στη χώρα μας μια βαθμιαία αλλά "εγκατάλειψη" της παραγωγής φαντάζει "πραγματική"...., λόγω των απαγορευτικών αυξήσεων όλων τω εισροών στην γεωργική και κτηνοτροφική δραστηριότητα, με αρνητικές προεκτάσεις στον τομέα των τροφίμων και στα εισοδήματα των καταναλωτών... Βασικές εισροές και παράμετροι αλλά και αίτια, το ενεργειακό κόστος (Ηλ. ρεύμα και καύσιμα), τα λιπάσματα, οι ζωοτροφές, το γενετικό υλικό, το κόστος μεταφορών, κλπ..
Εδώ θα ήθελα να μπω στα "άγονα χωράφια" της Εθνικής Αγροτικής Πολιτικής και να μιλήσω για εθνικό σχέδιο ή για σχέδια που θα μπορούσαν, έστω και εν μέρει, να βοηθήσουν στην παραγωγή ενέργειας, να ανακουφίσουν παραγωγούς, μεταποιητές και καταναλωτές..., αλλά δεν θα το επιχειρήσω γιατί η "εθνική αγροτική πολιτική" για την Ελλάδα, αποτελεί "όραμα", "ανεκπλήρωτη προσδοκία", και τελικά "ουτοπία"..., ενώ τα έχουμε πει τόσες φορές που "μάλλιασε μεν η γλώσσα μας" αλλά ίσως να γίναμε και "βαρετοί"...
Χθες κάπου έβλεπα τους πρωτοετείς Γεωπόνους στο αμφιθέατρο της Σχολής στο ΑΠΘ, από όπου πέρασα κι- εγώ με πανάξιους συναδέλφους, και έκανα σκέψεις ανάκατες.... Πόση αλήθεια γνώση, πόση προσπάθεια, πόσα καινούργια πράγματα γεννούν τα Πανεπιστημιακά θρανία...., αλλά και πόση η απαξίωση της Πολιτείας απέναντι στα όμορφα και τα ενάρετα που θα μπορούσαν να αλλάξουν καταστάσεις και νοσηρότητες που σέρνονται για δεκαετίες στον πρωτογενή τομέα του τόπου....
Σ. Σεκλιζιώτης
(ο γνωστός πίνακας του Grant Wood, 1930, από την συλλογή του Art Institute of Chicago)
Πηγές: 
the European Commission 
Financial Times
Independent Chemical & Energy Market Intelligence (ICIS)
Trading Economics
Reuters