Καλαμάκι Πηλίου: Ο πλάτανος-μνημείο

ίποτα δεν έχει σημαδέψει το χωριό του Νοτίου Πηλίου όσο αυτό το δέντρο, το οποίο σύμφωνα με ντόπιους είναι το ψηλότερο στην Ελλάδα και σκιάζει σχεδόν ένα στρέμμα. Εδώ και πολλές δεκαετίες, το ραντεβού δίνεται πάντα μπροστά στον πλάτανο, στην πλατεία του χωριού Πρόπαν, ή αλλιώς Καλαμάκι. Ολα τα πανηγύρια ξεκινούν εδώ. Εδώ, σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, συναντήθηκαν οι αγωνιστές του τόπου που συμμετείχαν στην επανάσταση του 1821.

Μαζί με τον πλάτανο μεγάλωσαν και οι γενιές των ντόπιων. «Επειδή στο Πήλιο δεν υπήρχε βαμβάκι, μέσα στα στρώματα βάζαμε τα φύλλα του – θυμάμαι η γιαγιά μου να μου λέει τα βράδια, “μη γυρνάς πολύ, θα σπάσεις τα φύλλα και θα πρέπει να πάω στην πλατεία να μαζέψω κι άλλα”», δηλώνει στην «Κ» ο Αντώνης Αντωνίου, πρόεδρος του Εξωραϊστικού και Εκπολιτιστικού Συλλόγου της Πρόπαν. «Είναι σήμα κατατεθέν του χωριού», τονίζει.

Ο εξωραϊστικός σύλλογος του χωριού ζητεί το, ύψους 33 μέτρων, υπεραιωνόβιο δέντρο να ανακηρυχθεί διατηρητέο μνημείο της φύσης για να έχει τη φροντίδα που απαιτείται.

Η ηλικία του δεν έχει προσδιοριστεί. Αλλά με ανάστημα 33 μέτρων, είναι ένας από τους ψηλότερους πλατάνους που βρίσκονται σε πλατεία της χώρας. «Είναι ένας από τους ψηλότερους και πιο εντυπωσιακούς πλατάνους της Ελλάδας και είναι και σε καλή κατάσταση από πλευράς τραυμάτων και κοιλοτήτων», εξηγεί ο Θεοχάρης Ζάγκας, ομότιμος καθηγητής στο Τμήμα Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του ΑΠΘ, ο οποίος επισκέφθηκε το χωριό και μέτρησε τον πλάτανο. «Είναι κάποιων εκατοντάδων χρόνων αυτό το δέντρο – μπορεί 400, μπορεί 500», σημειώνει στην «Κ», «δεν έγινε κάποια αντίστοιχη εργασία για να υπολογίσουμε την ακριβή ηλικία του». Είναι ένα από τα αιτήματα του συλλόγου που εκπροσωπεί ο κ. Αντωνίου. Να καταμετρηθεί η ηλικία του πλατάνου, αλλά όχι μόνο. Να ανακηρυχθεί διατηρητέο μνημείο της φύσης – μια διαδικασία που, όπως λέει, έχει ξεκινήσει ο Δήμος Νοτίου Πηλίου. Θέλουν, επίσης, να ενταχθεί στο Πράσινο Ταμείο. «Για να έχει την ανάλογη φροντίδα», αναφέρει ο ίδιος. «Υπάρχει ασθένεια θανατηφόρα για τα πλατάνια – αν πάθει κάτι ο πλάτανος και ξεραθεί, γιατί έχει φτάσει και στο Πήλιο αυτή η ασθένεια, θα αλλάξει το μικροκλίμα στο χωριό. Κι ύστερα είναι το κλάδεμα. Αυτό είναι ένα τεράστιο δέντρο, είναι πολύ δύσκολο το κλάδεμά του, αλλά είναι απαραίτητο – αν πέσει ένα κλαδί του κάτω», συμπληρώνει, «μπορεί να σκοτώσει άνθρωπο».

Οι ανησυχίες

Είναι εύλογες οι ανησυχίες τους, αναφέρει στην «Κ» η δασοκόμος και ειδική επιστήμονας στον Ελληνικό Γεωργικό Οργανισμό «Δήμητρα», Νικολέτα Σουλιώτη. Οσον αφορά τη μυκητολογική ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους, τονίζει ότι είναι θανατηφόρα για τον ανατολικό πλάτανο, ο οποίος φύεται στη χώρα μας. Εμφανίστηκε αρχικά στην Πελοπόννησο το 2003, σημειώνει, κι ύστερα στην Ηπειρο το 2010. Από τότε, η πορεία της ασθένειας στη χώρα δεν έχει πάει καλά, δηλώνει η κ. Σουλιώτη. «Ο πρωταρχικός τρόπος να φτάσει σε νέο τόπο η ασθένεια είναι μέσω του ανθρώπου – με εργαλεία, μικρής ή μεγάλης κλίμακας, που ο άνθρωπος θα έχει προηγουμένως χρησιμοποιήσει σε μολυσμένα δέντρα, για αυτό πρέπει να απολυμαίνονται, είναι πολύ σημαντικό το κομμάτι της πρόληψης», υπογραμμίζει. Ειδικά καθώς ο ανατολικός πλάτανος είναι πάρα πολύ ευπαθής.

Αλλος τρόπος μετάδοσης είναι οι ρίζες –«τα δέντρα του πλατάνου είναι σε γειτνίαση», εξηγεί– κι ύστερα το νερό. «Στο πλατανόδασος του Σπερχειού κοντεύουμε να χάσουμε όλα τα δέντρα γύρω από το ποτάμι», σημειώνει, τονίζοντας ότι περαιτέρω μετάδοση, αλλά σε πολύ μικρότερη κλίμακα, μπορεί να γίνει και μέσω των εντόμων.

Ο κύριος «εχθρός»

Τον μεγαλύτερο κίνδυνο όμως παρουσιάζει η ανθρώπινη παρέμβαση. «Αν μπορούμε, πρέπει να αφήνουμε την κόμη του πλατάνου ελεύθερη, να μην κάνουμε παρεμβάσεις», δηλώνει η κ. Σουλιώτη, συμπληρώνοντας όμως πως ο κίνδυνος του να πέσουν κλαριά είναι εύλογος, ειδικά για ένα δέντρο που βρίσκεται στην πλατεία.

«Οι πλάτανοι μπορούν να φτάσουν σε γιγαντιαίες διαστάσεις και να ζήσουν αιώνες – πολλοί έχουν ανακηρυχθεί διατηρητέα μνημεία της φύσης», τονίζει σε σχέση με το αίτημα του συλλόγου του χωριού στο Νότιο Πήλιο. Ούτε θεωρεί παράλογη σκέψη την ένταξή του στο Πράσινο Ταμείο. «Χρειάζεται ειδική μελέτη από πιστοποιημένο δενδροκόμο που θα προτείνει τα κατάλληλα μέτρα διαχείρισης – αυτή η μελέτη αξιολόγησης έχει κόστος», τονίζει.

Από την πλευρά του, ο κ. Αντωνίου ελπίζει μόνο ο πλάτανος να επιζήσει, να μεγαλώσουν κι άλλες γενιές στη σκιά του. «Εγώ μένω στο σπίτι του παππού μου στο χωριό – ο πατέρας μου που πέθανε 91 χρόνων, έλεγε πάντα ότι ο πλάτανος ήταν ακριβώς όπως όταν εκείνος ήταν παιδί. Κι εγώ το ίδιο λέω. Οπως όταν ήμουν παιδί», αναφέρει στην «Κ», «ακριβώς έτσι είναι ο πλάτανος και τώρα».

_______________________________________________________________________________

Κεντρική φωτογραφία: Σύμφωνα με τους ντόπιους, ο πλάτανος στο Καλαμάκι Πηλίου είναι το ψηλότερο δέντρο στην Ελλάδα και σκιάζει σχεδόν ένα στρέμμα γύρω από την πλατεία. Ο εξωραϊστικός σύλλογος του χωριού ζητεί το υπεραιωνόβιο, ύψους 33 μέτρων, δέντρο να ανακηρυχθεί διατηρητέο μνημείο της φύσης και να μπει στο Πράσινο Ταμείο, για να έχει τη φροντίδα που απαιτείται. 

kathimerini.gr