ΕΙΔΗΣΕΙΣ, ΝΕΑ ΓΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ
Η σημασία του επερχόμενου παγκόσμιου πληθωρισμού -ποιό ρόλο έπαιξε η πανδημία
Του Αριστοφάνη Κολλάτου
Ας μιλήσουμε αρχικά για το τι είναι ο πληθωρισμός. Ο πληθωρισμός είναι το φαινόμενο κατά το οποίο το χρήμα που είναι διαθέσιμο αυξάνεται ενώ η ποσότητα των προϊόντων που παράγονται παραμένει σταθερή. Σε αυτή την περίπτωση οι τιμές των προϊόντων παρουσιάζουν αυξητική τάση, αφού όλο και πιο πολλά χρήματα πάνε στην αγορά μιας σταθερής ποσότητας προϊόντων κάνοντας έτσι τις τιμές των προϊόντων να ανεβαίνουν. Σε περιόδους κρίσεων ζήτησης, οι Κεντρικές Τράπεζες τυπώνουν χρήμα και με διάφορες μεθόδους το διοχετεύουν στην αγορά ώστε να αυξήσουν τη ζήτηση και να «πάρει μπρος» η οικονομία.
Την τελευταία δεκαετία, μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008-2009, οι πολιτικές που ακολούθησαν οι Κεντρικές Τράπεζες δεν κατάφεραν να κάνουν τον πληθωρισμό να ανακάμψει σημαντικά. Υπάρχουν διάφορες εξηγήσεις για αυτό το φαινόμενο, ας μιλήσουμε λοιπόν για κάποιες.
Η πρώτη εξήγηση είναι ότι οι παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες έχουν φτάσει σε τέτοιο σημείο αποδοτικότητας ώστε να καταφέρνουν να κρατήσουν τα κόστη των προϊόντων χαμηλά. Με άλλα λόγια, το ελεύθερο εμπόριο έχει ως αποτέλεσμα η κάθε χώρα να μπορεί να πουλάει τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που μπορεί να παράγει με το χαμηλότερο κόστος και να αγοράζει από άλλες χώρες τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τα οποία της είναι πιο δαπανηρό να παράγει. Ως αποτέλεσμα της παγκοσμιοποίησης λοιπόν, δεν κατάφερε να επικρατήσει κάποια σοβαρή πληθωριστική πίεση παρά την αύξηση της προσφοράς του χρήματος.
Η δεύτερη πιθανή εξήγηση είναι η γήρανση του πληθυσμού των δυτικών κοινωνιών. Τα γηραιότερα μέλη δεν καταναλώνουν (όπως τα νεότερα) αλλά κυρίως αποταμιεύουν. Γι’αυτό το λόγο η ολοένα μεγαλύτερη γήρανση του πληθυσμού οδηγεί σε μείωση της ζήτησης οπότε παρά την αυξημένη προσφορά του χρήματος, οι τιμές των προϊόντων δεν αυξάνουν.
Η τρίτη εξήγηση έγκειται στον τρόπο με τον οποίο οι Κεντρικές Τράπεζες αυξάνουν την προσφορά του χρήματος. Αυτό γίνεται μέσω της μείωσης των επιτοκίων δανεισμού η οποία καταλήγει σε φθηνά δάνεια για τις τράπεζες οι οποίες με τη σειρά τους διοχετεύουν το χρήμα με φθηνά δάνεια στην οικονομία (με την έννοια φθηνά δάνεια εννοούμε δάνεια με χαμηλό τόκο, μιας και ο τόκος είναι το κόστος του χρήματος). Μετά την κρίση του 2008, οι τράπεζες βρίσκονταν σε αρκετά δυσμενή θέση και έτσι κράτησαν μεγάλα μέρη των δανείων που έλαβαν ώστε να είναι σε θέση να έχουν επαρκή αποθέματα για να καλύψουν πιθανές μελλοντικές τους υποχρεώσεις αλλά και να συμμορφωθούν με τα καινούρια ρυθμιστικά πλαίσια που είχαν τεθεί ως αποτέλεσμα της κρίσης. Συνεπώς, τα χρήματα που έλαβαν οι τράπεζες ως χαμηλότοκα δάνεια σε μεγάλο βαθμό δεν κύλησαν στην οικονομία.
Ως αποτέλεσμα της νόσους covid-19 και των επιπτώσεων που είχε στην παγκόσμια οικονομία, ισχυρά κράτη όπως οι ΗΠΑ αλλά και τα κράτη της Ευρωζώνης προέβησαν στην παροχή επιδομάτων αυξάνοντας έτσι τα χρέη τους προς τις Κεντρικές τους Τράπεζες. Πέρα από τα επιδόματα, έδωσαν και μεγάλα δάνεια στις επιχειρήσεις που επλήγησαν από το κλείσιμο της οικονομίας. Ένα μέρος των επιδομάτων αποταμιεύτηκε, αφού πολλά νοικοκυριά δεν ξόδευαν χρήματα λόγω των περιορισμών που η νόσος έφερε αλλά κυρίως λόγω της οικονομικής ανασφάλειας που έφερε.
Υπό άλλες συνθήκες θα υπήρχε ο φόβος πως η πληρωμή αυτών των επιδομάτων θα προκαλούσε ανεξέλεγκτο πληθωρισμό. Ωστόσο μετά από την εμπειρία της προηγούμενης κρίσης, οι κυβερνήσεις πίστεψαν ότι ο κίνδυνος δεν ήταν το να κάνουν πάρα πολλά (προκαλώντας πληθωρισμό) αλλά το να μην κάνουν αρκετά. Έτσι, ο φόβος του πληθωρισμού μπήκε σε δεύτερη μοίρα και, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ, δόθηκαν σημαντικά επιδόματα καθώς προηγούμενες μελέτες είχαν δείξει ότι το να δίνονται χρήματα απευθείας στους καταναλωτές αποτελεί ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους να τονωθεί μια οικονομία. Ένα μέρος του ελλείματος που δημιουργήθηκε εξαιτίας των προγραμμάτων της οικονομικής ενίσχυσης αναμένεται να καλυφθεί από το φορολογικό νομοσχέδιο που ετοιμάζει η κυβέρνηση Μπάιντεν. Παρ’όλα αυτά το αμερικάνικο χρέος έχει πλέον εκτοξευθεί.
Είναι λοιπόν αυτά τα επιδόματα και τα πακέτα διάσωσης ο λόγος που απ’ό,τι διαβάζουμε στις ειδήσεις αυτό τον καιρό ο πληθωρισμός καλπάζει; Εν μέρει. Σίγουρα από τη στιγμή που οι αποταμιεύσεις των καταναλωτών αυξάνονταν, αυτό θα ενίσχυε την αναμενόμενη δαπάνη χρημάτων μόλις η οικονομία άνοιγε πάλι. Αυτή τη στιγμή στα ανεπτυγμένα κράτη ένα μεγάλο μέρους του πληθυσμού έχει εμβολιαστεί και συνεχίζει να εμβολιάζεται και έτσι εάν δεν εμφανιστεί κάποιο μεταλλαγμένο στέλεχος του κορωνοϊού με ανθεκτικότητα στα εμβόλια, οι οικονομίες πρόκειται να ανοίξουν πλήρως. Αυτό που αναμένεται να συμβεί και εν μέρει έχει ήδη ξεκινήσει είναι μια συσσωρευτική καταναλωτική δαπάνη των πολιτών οι οποίοι πρόκειται να ξοδέψουν μεγάλο μέρος των αποταμιεύσεων τους.
Στην αρχή της πανδημίας, η απότομη μείωση της ζήτησης ανάγκασε πολλές επιχειρήσεις να μείώσουν την παραγωγή τους. Τώρα που η οικονομία ξεκινά να παίρνει μπρος οι επιχειρήσεις «τρέχουν» να εφοδιαστούν ώστε να ικανοποιήσουν το μεγάλο κύμα ζήτησης που αναμένεται. Αυτές οι ανωμαλίες στις εφοδιαστικές αλυσίδες είναι που έχουν κάνει τον πληθωρισμό να καλπάζει.
Ήδη από τον Φλεβάρη, έχει παρατηρηθεί μια παγκόσμια έλλειψη ημιαγωγών οι οποίοι είναι το κύριο συστατικό των περισσότερων τεχνολογικών εφοδιαστικών αλυσίδων και χρησιμοποιούνται για να παραχθούν από κινητά τηλέφωνα μέχρι και αυτοκίνητα. Οι καταστροφές σοδειών λόγω ακραίων καιρικών συνθηκών εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής είχαν επίσης σημαντικό αντίκτυπο και έχουν δημιουργήσει σημαντικές ελλείψεις τροφίμων και πρώτων υλών. Το πρόσφατο «φρακάρισμα» πλοίου στη διώρυγα του Σουέζ προκάλεσε παγκόσμιο πονοκέφαλο στις εφοδιαστικές αλυσίδες και είχε ως αποτέλεσμα μεγάλη καθυστέρηση στη διανομή υλών που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή άλλων προϊόντων.
Στην Κίνα (η οποία αποτελεί το εργοστάσιο όλου του κόσμου) οι τιμές των πρώτων υλών έχουν ξεκινήσει να αυξάνονται με το δείκτη PPI (Producer Price Index) να’χει ανέβει κατά 4,4% σε ετήσια μεγέθη. O δείκτης LMI (Logistics Managers’ Index) ο οποίος αναφέρει τα κόστη μεταφοράς και αποθήκευσης των προϊόντων έχει φτάσει στο μεγαλύτερο επίπεδο από την αρχή της μέτρησης του το 2016. Όλα δείχνουν πως ο πληθωρισμός πρόκειται να ανεβεί σημαντικά τους επόμενους μήνες.
Τι σημαίνει λοιπόν αυτό; Για αρχή, για να ελεγχθεί η αναθέρμανση αυτή της οικονομίας θα χρειαστεί οι Κεντρικές Τράπεζες να ανεβάσουν τα επιτόκια δανεισμού. Αυτό μπορεί να αποβεί καταστροφικό για το μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων οι οποίες έχουν αυξήσει κατά πολύ τον δανεισμό τους τα τελευταία χρόνια. Είναι χαρακτηριστικό πως μετά την κρίση του 2008 τα νοικοκυριά κατάφεραν να μειώσουν τα χρέη τους, μην ξεχνάμε πως η κρίση ξεκίνησε λόγω της φούσκας των ακινήτων εξαιτίας των μη ελεγχόμενων στεγαστικών δανείων. Ωστόσο αυξήθηκαν σε μεγάλο βαθμό τα δάνεια που δίνονταν σε αδύναμες επιχειρήσεις. Δάνεια τα οποία πολλές φορές γράφονταν με πολύ «χαλαρούς» όρους καθώς οι δανειστές έφτασαν να πιστεύουν ότι εάν έθεταν πιο αυστηρούς όρους στα δάνεια δε θα κατάφερναν να εισπράξουν τα χρήματα τους. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία εταιρειών «ζόμπι», δηλαδή εταιρειών που μπορούν και συντηρούνται μόνο λαμβάνοντας καινούρια δάνεια για να πληρώσουν τα προηγούμενα τους. Το ίδιο ισχύει και για πολλά κράτη των οποίων τα χρέη και ελείμματα έχουνε εκτοξευθεί με το παγκόσμιο χρέος αυτή τη στιγμή να είναι 356% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Σε μια ενδεχόμενη αύξηση των επιτοκίων λοιπόν αναμένεται ραγδαία αύξηση των εταιρικών χρεοκοπιών καθώς τα κόστη των δανείων θα γίνουν δυσβάσταχτα για πολλές επιχειρήσεις. Εάν τα επιτόκια δεν αυξηθούν από την άλλη ο πληθωρισμός θα συνεχίσει να πιέζει και να δούμε τις τιμές των προϊόντων να ανεβαίνουν ακόμα περισσότερο από ό,τι αναμένεται. Εμπρός γκρεμός και πίσω ρέμα.
Το παγκόσμιο χρέος είναι σε ανοδική τάση τα τελευταία 70 περίπου χρόνια. Κάθε οικονομικός κύκλος που ξεκινάει με ανάκαμψη και τελειώνει με ύφεση αφήνει πίσω περισσότερο χρέος από ό,τι ο προηγούμενος. Σύμφωνα με τον επενδυτή Ray Dalio (ιδρυτή της Bridgewater Capital, του μεγαλύτερου hedge fund στον κόσμο) όλοι αυτοί οι κύκλοι είναι μέρος ενός μεγαλύτερου οικονομικού κύκλου ο οποίος θα έπρεπε να έχει λήξει μετά την κρίση του 2008, παρ’όλα αυτά οι πολιτικές χαμηλών επιτοκίων των Κεντρικών Τραπεζών έχουν καθυστερήσει το τέλος του. Όταν αυτός ο μεγάλος κύκλος των τελευταίων 90 ετών τελειώσει, θα χρειαστεί να γίνει μια παγκόσμια μείωση του χρέους που θα προέλθει από ένα συνδυασμό φόρων, διαγραφών χρεών αλλά και λιτότητας.
- ΛΑΡΙΣΑ | 02.05.2024 | 22:54
Πλήθιος Πιστών στους ναούς για την ακολουθία της Μεγάλης Πέμπτης για τη Σταύρωση και τα 12 ευαγγέλια (ΦΩΤΟ) - ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΖΩΗ | 02.05.2024 | 19:52
Πάρκαρε παράνομα και ζήτησε κατανόηση λόγω… γενεθλίων – Η απάντηση της τροχαίας - ΘΕΣΣΑΛΙΑ | 02.05.2024 | 19:46
Μαγαζί με κάρβουνα έκανε διασκευή το «Ζάρι» της Μαρίνας Σάττι: «Τρίκαλα καλέ, όχι Καρδίτσα» (ΒΙΝΤΕΟ) - ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΖΩΗ | 02.05.2024 | 19:43
«Αλμυρό το αρνί, αγοράστε σουβλάκια» – Viral το κρεοπωλείο στη Θεσσαλονίκη - ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΖΩΗ | 02.05.2024 | 19:41
Η Άννα Βίσση τραγουδά σε μίνι μάρκετ στη Σκύρο και γίνεται viral (ΒΙΝΤΕΟ) - ΛΑΡΙΣΑ | 02.05.2024 | 19:37
Δήμος Λαρισαίων: Πώς θα γίνει η αποκομιδή των απορριμμάτων τις ημέρες εορτασμού του Πάσχα - ΛΑΡΙΣΑ | 02.05.2024 | 19:32
Θλίψη στη Λάρισα: «Έφυγε» στα 57 της η Πολυξένη Ζήλου - ΛΑΡΙΣΑ | 02.05.2024 | 19:31
Στα έργα αντικατάστασης αγωγού ομβρίων υδάτων στη Νέα Σμύρνη ο Θανάσης Μαμάκος
- ΛΑΡΙΣΑ | 02.05.2024 | 12:46
Κατασχέθηκαν κρέατα από έξι κρεοπωλεία της Λάρισας - ΛΑΡΙΣΑ | 02.05.2024 | 09:46
Βουτιά θανάτου για 65χρονο στη Λάρισα - ΛΑΡΙΣΑ | 02.05.2024 | 19:32
Θλίψη στη Λάρισα: «Έφυγε» στα 57 της η Πολυξένη Ζήλου - ΘΕΣΣΑΛΙΑ | 02.05.2024 | 19:46
Μαγαζί με κάρβουνα έκανε διασκευή το «Ζάρι» της Μαρίνας Σάττι: «Τρίκαλα καλέ, όχι Καρδίτσα» (ΒΙΝΤΕΟ) - ΚΑΡΔΙΤΣΑ | 02.05.2024 | 14:32
Έφυγαν πέντε Καρδιτσιώτες από τη ζωή - ανάμεσά τους κι ένας 62χρονος - ΛΑΡΙΣΑ | 02.05.2024 | 09:50
Επτά Λαρισαίοι έφυγαν από την ζωή - ΘΕΣΣΑΛΙΑ | 02.05.2024 | 10:06
Ο Κουρέτας παρουσίασε σε ειδική εκδήλωση το σχέδιο της Περιφέρειας για τη Γεωργική και Κτηνοτροφική ανασυγκρότηση - ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΖΩΗ | 02.05.2024 | 19:52
Πάρκαρε παράνομα και ζήτησε κατανόηση λόγω… γενεθλίων – Η απάντηση της τροχαίας