Τι να προσέξουν οι δενδροκαλλιεργητές στο επερχόμενο ψύχος

Επιπτώσεις του παρόντος κύματος ψύχους στα δενδροκομικά είδη
Γιώργος Νάνος, Καθηγητής Δενδροκομίας, Σχολή Γεωπονικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Εφέτος, έχουμε φτάσει στις 10 Φεβρουαρίου οι αμυγδαλιές έχουν προχωρήσει σε φούσκωμα των ανθοφόρων οφθαλμών έως και έναρξη άνθισης, οι βερικοκιές, ροδακινιές, δαμασκηνιές, αχλαδιές κ.λπ. να βρίσκονται στο φούσκωμα των ανθοφόρων οφθαλμών. Αλλά είναι πολύ πιθανό και οι μηλιές και κερασιές να έχουν βγει από τον λήθαργο. Όσο οι οφθαλμοί βρίσκονταν σε λήθαργο, άντεχαν ακόμα και σε θερμοκρασίες Τώρα όμως με το φούσκωμα των οφθαλμών η θερμοκρασία που μπορεί να νεκρωθεί ο οφθαλμός είναι ακόμα και -8 ◦C. Όσο περισσότερο έχει αναπτυχθεί ο οφθαλμός προς το φούσκωμα και άνθιση, τόσο πιο ευαίσθητος γίνεται στον παγετό. Έτσι, με -6 ◦C φουσκωμένα άνθη είναι πολύ πιθανό να νεκρωθούν σε πολύ μεγάλο ποσοστό. Με -5 ◦C θα νεκρωθούν τα άνθη σχεδόν ολοκληρωτικά. Αλλά και οι νεαροί βλαστοί σε πολλά είδη που έχουν αρχίσει να βλαστάνουν κινδυνεύουν από τους -5 ◦C και κάτω.

Αν επιβεβαιωθούν οι καιρικές προβλέψεις η ερχόμενη εβδομάδα μπορεί να φέρει πολύ χαμηλότερες θερμοκρασίες από αυτές που περιγράφηκαν παραπάνω. Επιπλέον, θα υπάρχει χιονόστρωση σε συνδυασμό με παγερούς ανέμους. Αν υπάρχει χιονόστρωση χωρίς παγερό άνεμο, τότε ακριβώς πάνω από το χιόνι οι θερμοκρασίες θα είναι πάρα πολύ χαμηλές και όσο απομακρυνόμαστε από το χιόνι προς τα επάνω η θερμοκρασία θα είναι λίγο υψηλότερη. Έτσι, μπορεί να προκληθεί τεράστια ζημιά στα χαμηλά τμήματα των δέντρων (ακόμα και στους βλαστούς) και μικρότερη στα υψηλότερα τμήματα των δέντρων. Αν ο παγερός αέρας συνεχίζει μέρα-νύχτα η βορινή πλευρά των δέντρων κινδυνεύει σε ύψιστο βαθμό να υποστεί ζημιά ακόμα και ο σκελετός των δέντρων. Σίγουρα θα ζημιωθούν τα νεαρά δενδρύλλια.
Υπάρχει μόνο κάτι ενθαρρυντικό. Ίσως, λόγω της απότομης αλλά ουσιαστικής πτώσης της θερμοκρασίας το σαββατοκύριακο, τα φυτά μπορέσουν να ‘σκληραγωγηθούν’ κάπως, και να ανταπεξέλθουν και σε σχετικά καταστροφικές θερμοκρασίες. Αλλά φοβάμαι ότι είναι πολύ αργά στην ανάπτυξή τους. Το ελπίζω όμως.

Μπορούμε να κάνουμε κάτι; Αν δεν είχαμε κλαδέψει, μπορεί να είναι λίγο πιο ανθεκτικά τα φυτά. Ψεκασμός ενός χαλκού πριν την έναρξη των φαινομένων μπορεί να προκαλέσει επιπλέον αντοχή για 1-2 βαθμούς στα δέντρα.
Σίγουρα, 1-2 ημέρες μετά το ξεπάγωμα (όποτε αυτό έρθει) πρέπει να δουν οι ενδιαφερόμενοι τι ζημιά προκλήθηκε. Πρέπει να χαράξουν τον ανθοφόρο οφθαλμό κατά μήκος για να παρατηρήσουν το μερίστωμα, τον ύπερο, το εσωτερικό τμήμα του άνθους που θα έδινε τον καρπό, να δουν αν είναι λευκοκίτρινο, που σημαίνει ζωντανό, ή θολό προς καστανό, που σημαίνει νέκρωση. Να δουν οφθαλμούς από τη βορινή και από την νότια πλευρά, να δουν οφθαλμούς στα χαμηλά και στα ψηλά του δέντρου. Σε σημεία πάνω από το χιόνι να δουν με τομές και πόσο ζωντανός είναι ο φλοιός των κορμών και των βραχιόνων (τομή μέχρι το ξύλο).
Ας ελπίσουμε, ότι θα πάνε καλύτερα τα πράγματα από τις προβλέψεις των μετεωρολόγων, γιατί η άνοιξη θα είναι τραγική για τους καλλιεργητές δενδροκομικών ειδών.

Επιπτώσεις του παρόντος κύματος ψύχους στα δενδροκομικά είδη ΙΙ

Δυστυχώς, ο φετινός χειμώνας είναι αλλοπρόσαλλος και φαίνεται καταστροφικός. Κατ’ αρχήν είχαμε αφύσικα θερμό χειμώνα που δεν βοήθησε στη φυσιολογική συσσώρευση ψύχους που χρειάζονται οι ανθοφόροι οφθαλμοί για να βγουν από τον λήθαργο και να προχωρήσουν σε κανονική ανθοφορία και καρποφορία.
Αντ’ αυτού είχαμε μια πρωίμιση της ανάπτυξης των ανθοφόρων οφθαλμών, ακόμα και των βλαστοφόρων, της τάξης των 15 και πάνω ημερών.
Έτσι, έχουμε φτάσει στις 10 Φεβρουαρίου οι αμυγδαλιές να έχουν προχωρήσει σε φούσκωμα των ανθοφόρων οφθαλμών έως και έναρξη άνθισης, οι βερικοκιές, ροδακινιές, δαμασκηνιές, αχλαδιές κ.λπ. να βρίσκονται στο φούσκωμα των ανθοφόρων οφθαλμών. Αλλά είναι πολύ πιθανό και οι μηλιές και κερασιές να έχουν βγει από τον λήθαργο. Αυτό σημαίνει ότι το μερίστωμα των οφθαλμών έχει συνδεθεί με την ηθμαγγειώδη μοίρα του βλαστού και χυμοί μεταφέρονται στο μερίστωμα που λειτουργεί πια έντονα.
Μέχρι τη σύνδεση του μεριστώματος με την ηθμαγγειώδη μοίρα, όσο οι οφθαλμοί βρίσκονταν σε λήθαργο, δεν μπορούσε να προχωρήσει εύκολα ο παγετός και να νεκρώσει το μερίστωμα και φυσικά τον οφθαλμό ακόμα και με θερμοκρασίες Τώρα όμως με το φούσκωμα των οφθαλμών η θερμοκρασία που μπορεί να νεκρωθεί ο οφθαλμός είναι ακόμα και -8 ◦C. Όσο περισσότερο έχει αναπτυχθεί ο οφθαλμός προς το φούσκωμα και άνθιση, τόσο πιο ευαίσθητος γίνεται στον παγετό. Έτσι, με -6 ◦C φουσκωμένα άνθη είναι πολύ πιθανό να νεκρωθούν σε πολύ μεγάλο ποσοστό. Με -5 ◦C θα νεκρωθούν τα άνθη σχεδόν ολοκληρωτικά. Αλλά και οι νεαροί βλαστοί σε πολλά είδη που έχουν αρχίσει να βλαστάνουν κινδυνεύουν από τους -5 ◦C και κάτω.

Αν επιβεβαιωθούν οι καιρικές προβλέψεις η ερχόμενη εβδομάδα μπορεί να φέρει πολύ χαμηλότερες θερμοκρασίες από αυτές που περιγράφηκαν παραπάνω. Επιπλέον, θα υπάρχει χιονόστρωση σε συνδυασμό με παγερούς ανέμους. Αν υπάρχει χιονόστρωση χωρίς παγερό άνεμο, τότε ακριβώς πάνω από το χιόνι οι θερμοκρασίες θα είναι πάρα πολύ χαμηλές και όσο απομακρυνόμαστε από το χιόνι προς τα επάνω η θερμοκρασία θα είναι λίγο υψηλότερη. Έτσι, μπορεί να προκληθεί τεράστια ζημιά στα χαμηλά τμήματα των δέντρων (ακόμα και στους βλαστούς) και μικρότερη στα υψηλότερα τμήματα των δέντρων. Αν ο παγερός αέρας συνεχίζει μέρα-νύχτα η βορινή πλευρά των δέντρων κινδυνεύει σε ύψιστο βαθμό να υποστεί ζημιά ακόμα και ο σκελετός των δέντρων.
Υπάρχει μόνο κάτι ενθαρρυντικό. Ίσως, λόγω της απότομης αλλά ουσιαστικής πτώσης της θερμοκρασίας το σαββατοκύριακο, τα φυτά μπορέσουν να ‘σκληραγωγηθούν’ κάπως και να ανταπεξέλθουν και σε σχετικά καταστροφικές θερμοκρασίες. Αλλά φοβάμαι ότι είναι πολύ αργά στην ανάπτυξή τους. Το ελπίζω όμως.

Μπορούμε να κάνουμε κάτι; Αν δεν είχαμε κλαδέψει, μπορεί να είναι λίγο πιο ανθεκτικά τα φυτά. Ψεκασμός ενός χαλκού πριν την έναρξη των φαινομένων μπορεί να προκαλέσει επιπλέον αντοχή για 1-2 βαθμούς στα δέντρα.
Σίγουρα, 1-2 ημέρες μετά το ξεπάγωμα (όποτε αυτό έρθει) πρέπει να δουν οι ενδιαφερόμενοι τι ζημιά προκλήθηκε. Πρέπει να χαράξουν τον ανθοφόρο οφθαλμό κατά μήκος για να παρατηρήσουν το μερίστωμα, τον ύπερο, το εσωτερικό τμήμα του άνθους που θα έδινε τον καρπό, να δουν αν είναι λευκοκίτρινο, που σημαίνει ζωντανό, ή θολό προς καστανό, που σημαίνει νέκρωση. Να δουν οφθαλμούς από τη βορινή και από την νότια πλευρά, να δουν οφθαλμούς στα χαμηλά και στα ψηλά του δέντρου. Σε σημεία πάνω από το χιόνι να δουν με τομές και πόσο ζωντανός είναι ο φλοιός των κορμών και των βραχιόνων (τομή μέχρι το ξύλο).
Ας ελπίσουμε, ότι θα πάνε καλύτερα τα πράγματα από τις προβλέψεις των μετεωρολόγων, γιατί η άνοιξη θα είναι τραγική για τους καλλιεργητές δενδροκομικών ειδών.