Φρένο στην κατασκευή της μονάδας επεξεργασίας SRF στον ΧΥΤΑ του Δήμου Βόλου

Φρένο στην κατασκευή και λειτουργία μονάδας επεξεργασίας SRF, στον ΧΥΤΑ του Δήμου Βόλου, θέτει η Γενική Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Πολιτικής του Υπουργείου Περιβάλλοντος, η οποία προβαίνει σε μια σειρά επισημάνσεις ως προς την Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) που έχει κατατεθεί.

Στο έγγραφο αναφέρονται συγκεκριμένα τα εξής:
«Σύμφωνα με την υποβληθείσα ΜΠΕ, η μονάδα επεξεργασίας ΑΣΑ, η οποία προβλέπεται να κατασκευαστεί στο χώρο του ΧΥΤΑ ΠΣ Βόλου, θα χρησιμοποιήσει τη μέθοδο της βιοξήρανσης. Όπως σχετικά αναφέρεται στην ενότητα 6.2 της ΜΠΕ  η μονάδα «θα έχει ως στόχο την παραγωγή δευτερογενούς στερεού καυσίμου (Solid Recovered Fuel, SRF) κατάλληλων χαρακτηριστικών ώστε να επιτυγχάνεται η χρήση σε βιομηχανίες παραγωγής τσιμέντου». O στόχος αυτός δεν συνάδει με το ΕΣΔΑ, ούτε και με την κείμενη νομοθεσία, ν. 4042/2012, των οποίων πρωταρχικός στόχος είναι η προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση και η ανακύκλωση των ΑΣΑ.
2. Ειδικότερα και αναφορικά με τη συμβατότητα του έργου με το ΕΣΔΑ, επισημαίνουμε ότι στην σχετική ενότητα του ΕΣΔΑ που αφορά στην Στρατηγική για την Εκτροπή των ΒΑΑ, μια βασική κατεύθυνση για την εκτροπή των ΒΑΑ από την υγειονομική ταφή είναι η «ανάπτυξη ολοκληρωμένου και βιώσιμου συστήματος διαχείρισης των ΑΣΑ μέσω του συνδυασμού των διαθέσιμων τεχνολογικών επιλογών, για τη δραστική μείωση των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων που οδηγούνται προς υγειονομική ταφή. Πρώτη προτεραιότητα αποτελεί η δημιουργία μικρής κλίμακας αποκεντρωμένων μονάδων ανάκτησης (κομποστοποίηση, αναερόβια χώνευση) χωριστά συλλεγέντων οργανικών και κατά δεύτερον η επεξεργασία σε μονάδες μηχανικής βιολογικής επεξεργασίας υπολειμματικών συμμείκτων». Υπενθυμίζουμε ότι η «μηχανική − βιολογική επεξεργασία» σύμφωνα με τον ορισμό (άρθρο 1 παραγρ. 5) της ΚΥΑ υπ΄αρ. αριθμ. οικ.56366/4351/2014 (3339 Β΄) συνίσταται σε «τεχνικές που συνδυάζουν τη μηχανική επεξεργασία (διαλογή) με τη βιολογική επεξεργασία (αερόβια χώνευση ή αναερόβια χώνευση) σύμμεικτων αστικών αποβλήτων, προκειμένου να περιοριστούν ο όγκος ή οι επικίνδυνες ιδιότητες τους, να σταθεροποιηθούν, να διευκολυνθεί η διακίνηση τους ή να βελτιωθεί η ανάκτηση χρήσιμων υλών ή οι ιδιότητες καύσης τους». Επιπλέον στην ενότητα του ΕΣΔΑ που αφορά στα βασικά στοιχεία διαχείρισης των ΑΣΑ, και περιλαμβάνει τον πίνακα σχεδιασμού της διαχείρισης των ΑΣΑ, όπου αποτυπώνονται οι ποσοτικοί και ποσοστιαίοι στόχοι για την διαχείριση αυτών με χρονικό ορίζοντα το 2020 (σχήμα 3), αναφέρονται και τα ακόλουθα: «Από τον Πίνακα διαπιστώνουμε, με δεδομένο ότι τίποτα δεν θα οδηγείται ανεπεξέργαστο για ταφή, ότι το 50% των ΑΣΑ θα οδηγείται, σε σύμμεικτη μορφή, σε μονάδες επεξεργασίας και από εκεί ένα 26% ή λιγότερο θα οδηγείται για διάθεση-ταφή. Ένα μέρος της ανάκτησης (24%) προβλέπεται να γίνεται στις μονάδες επεξεργασίας συμμείκτων και το 50% με προδιαλογή. Από τα υλικά που ανακτώνται στις μονάδες της μηχανικής επεξεργασίας, το μεγαλύτερο μέρος είναι τα οργανικά (το 40% του συνόλου των οργανικών ή το 17,7% του συνόλου των ΑΣΑ). Άλλο ένα 40% των οργανικών (17,7% του συνόλου των ΑΣΑ θα προδιαλέγεται)» . Σε κάθε περίπτωση, όπως είναι και προφανές  θα πρέπει η τηρείται η ιεράρχηση  των εργασιών διαχείρισης των αποβλήτων, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 29 του Ν. 4042/2012. Με βάση τα αναφερόμενα στα σημεία 1 και 2 του παρόντος, ο στόχος αλλά και η περιγραφή της μονάδας επεξεργασίας των ΑΣΑ, όπως αποτυπώνεται στη ΜΠΕ, δεν συνάδει με τον εγκεκριμένο  ΕΣΔΑ.
3. Πέραν των ζητημάτων, επί της αρχής, που τέθηκαν ανωτέρω, επιπλέον επισημαίνουμε : Σύμφωνα με τη ΜΠΕ: – τα απορρίμματα οδηγούνται σε τεμαχιστή «με στόχο τη μείωση του μεγέθους των εισερχομένων προς επεξεργασία απορριμμάτων και τη διαμόρφωση ενός περισσότερο ομοιογενούς υλικού. Η αύξηση της ομοιογένειας και της ειδικής επιφάνειας των απορριμμάτων βελτιώνει την αποτελεσματικότητα της βιολογικής επεξεργασίας που ακολουθεί (βιολογική ξήρανση με παροχή αέρα) επιτρέποντας την καλύτερη ροή του αέρα διαμέσου του υλικού» (σελ. 89). – η μονάδα επεξεργασίας ΑΣΑ θα έχει ως στόχο την παραγωγή δευτερογενούς στερεού καυσίμου (Solid Recovered Fuel, SRF) κατάλληλων χαρακτηριστικών ώστε να επιτυγχάνεται η χρήση σε βιομηχανίες παραγωγής τσιμέντου(σελ. 86). – τα προκύπτοντα από την επεξεργασία σύμφωνα με το διάγραμμα ροής είναι καύσιμο, πλαστικά, σίδηρος, αλουμίνιο και υπόλειμμα (σελ. 95).
Ως βασικές παρατηρήσεις της Υπηρεσίας μας αναφέρουμε ότι:
-ο τεμαχισμός και ομογενοποίηση των εισερχομένων αποβλήτων, υποβαθμίζει περαιτέρω την ποιότητα υλικών που θα μπορούσαν να ανακτηθούν και να προωθηθούν προς ανακύκλωση.
-δεν τεκμηριώνεται ότι, από την προτεινόμενη επεξεργασία παράγεται SRF, ιδιαίτερα δε με τις προδιαγραφές που απαιτούνται για χρήση στην τσιμεντοβιομηχανία (κλάσεις 1,2 ή 3 με βάση τον πίνακα 3 της ΚΥΑ  οικ.56366/4351/2014 (3339 Β΄)
– δεν προκύπτει από την ακολουθούμενη διαδικασία η παραγωγή αποβλήτων πλαστικού και μάλιστα σε ποσοστό περίπου 12%.
4. Επίσης παραθέτουμε κάποιες ειδικότερες παρατηρήσεις επί του περιεχομένου της μελέτης: – Στην σελ. 31 της ΜΠΕ σχετικά με τη μονάδα επεξεργασίας χωριστά συλλεγέντων ΒΑ αναφέρεται ότι «Στόχος της μονάδας αυτής είναι η παραγωγή compost υψηλής ποιότητας σύμφωνα με τις προδιαγραφές της ΚΥΑ 56366/4351/12-12-2014 (ΦΕΚ Β 3339)». Όμως οι οριακές τιμές της ΚΥΑ 56366/4351/14 αφορούν το «κομπόστ τύπου Α» δηλαδή το υγειονοποιημένο και σταθεροποιημένο κομπόστ που προκύπτει από την επεξεργασία σύμμεικτων αστικών αποβλήτων του οποίου δεν επιτρέπεται η χρήση ως εδαφοβελιωτικό. – Δεν θα πρέπει να γίνονται αποδεκτά στο ΧΥΤΑ αλλά και γενικότερα στην περιγραφόμενη ΟΕΔΑ, χωριστά συλλεγέντα ρεύματα αποβλήτων που προορίζονται για ανακύκλωση / ανάκτηση όπως 200101 χαρτί και χαρτόνι, 200102 γυαλί, 20 01 39 πλαστικά, 20 01 40 μέταλλα κ.λπ (πίνακας 3-6 της ΜΠΕ). – Αναφορικά με τη χρήση ως υλικού καθημερινής επικάλυψης των αποβλήτων εντός του Χ.Υ.Τ.Α. Π.Σ. Βόλου αποβλήτων του κωδικού 19 12 09 με την επεξήγηση (σελ. 58 της μελέτης) ότι πρόκειται για «Σκληρά αδρανή / άμμος σκωρίας (70%) και Άλλα απόβλητα (περιλαμβανομένων μειγμάτων υλικών) από τη μηχανική κατεργασία αποβλήτων ΕΚΑ 19 12 12 (30%)» προερχόμενα από την εταιρεία GREENSTEEL- CEDALION COMMODITIES Α.Ε, σημειώνουμε ότι ο κωδικός ΕΚΑ 19 12 12 αφορά «άλλα απόβλητα (συμπεριλαμβανομένων των μειγμάτων υλικών) από τη μηχανική κατεργασία αποβλήτων, εκτός εκείνων που αναφέρονται στο 19 12 11», είναι αφενός κατοπτρική εγγραφή και αφετέρου η άποψη της Υπηρεσίας μας είναι ότι θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να τεκμηριώνεται η συμπεριφορά του σε σχέση με τα απορρίμματα και τις ιδιότητες που απαιτείται να διαθέτει για τη χρήση του ως υλικό επικάλυψης, κάτι που δεν προκύπτει από την υποβληθείσα μελέτη».