Νομός Τρικάλων: Ο τόπος του καλού, του άγριου, του θαυμαστού

Ακριβώς στο κέντρο της ηπειρωτικής Ελλάδας, ο νομός Τρικάλων είναι στην ουσία ο νομός που την ενώνει. Εδώ η Θεσσαλία συναντάει τη Μακεδονία και την Ηπειρο και συνδέει τη Βόρεια με την Κεντρική και Νότια Ελλάδα. Και μέσα στα 3.389 τ. χλμ. της συνολικής του έκτασης, ο νομός Τρικάλων κρατάει στοιχεία και χαρακτηριστικά και των τριών μεγάλων περιφερειών της χώρας μας.

Γιατί πόσο Θεσσαλία θυμίζει το διάσελο του Μπάρου και οι κορφές των Αθαμανικών; Τα πέτρινα γεφύρια και οι παραδοσιακοί οικισμοί; Τα πυκνά ελατοδάση και οι άγριοι ποταμοί; Εδώ, με απλά λόγια, ξεκινάει το ταξίδι που από τον Θεσσαλικό κάμπο σε βγάζει στις κορυφογραμμές της Πίνδου. Κάνεις ένα απότομο ανέβασμα από τα χαμηλά στα ψηλά, όπως ακριβώς συμβαίνει με τους υπερβατικούς βράχους των Μετεώρων που μοιάζουν με μια μικρογραφία του Νομού των Τρικάλων.

Τόπος κατοικημένος από τα Παλαιολιθικά χρόνια με πλήθος ευρημάτων από το σπήλαιο του επιβλητικού βράχου της Θεόπετρας, τα Τρίκαλα είχαν συνδεθεί από την αρχαιότητα με τον Ασκληπιό, καθώς ο μεγάλος ιατρός θεωρείται γνήσιο τέκνο της αρχαίας Τρίκκης και ήταν στα πυκνά δάση και τα ξέφωτα του αλλοτινού Κερκέτιου και σημερινού Κόζιακα που ο θεός-θεραπευτής μάζευε τα βοτάνια του.

Εδώ ο βασιλιάς Αλεύας Πυρρός ίδρυσε τη χώρα Εστιαιώτιδα κατά τους αρχαϊκούς χρόνους και σιγά σιγά οι άνθρωποι άρχισαν να χτίζουν τις πρώτες πόλεις κοντά στα μεγάλα ποτάμια που εδώ και αιώνες κατεβαίνουν στην πεδιάδα από την Πίνδο. Και εδώ υπήρξαν τα τελευταία προπύργια αντίστασης από τους Μακεδόνες απέναντι στον ρωμαϊκό επεκτατισμό.

Σαν μεγάλος και διαχρονικός κόμβος που ήταν από πάντα, στα Τρίκαλα κατέβηκαν Γότθοι, Ούννοι, Σλάβοι και Νορμανδοί, με το Βυζάντιο να μην μπορεί, ακόμα και στα χρόνια της ακμής του, να αντισταθεί στις συνεχείς μετακινήσεις των λαών της Ευρώπης. Και όταν οι Τούρκοι απλώθηκαν σε όλη τη Θεσσαλία, ήταν οι αγέρωχοι βράχοι των Μετεώρων που διαφύλαξαν για αιώνες στα απάτητα γκρέμια τους την πίστη και τον Ελληνισμό.

Τα ιστορικά ίχνη
Και όλη αυτή η ιστορία παρελαύνει μπροστά σου καθώς διασχίζεις τους κάμπους, τα βουνά, τις πόλεις και τους παραδοσιακούς οικισμούς του νομού. Μοναστήρια, τζαμιά, γεφύρια, αρχοντικά, κρήνες, πύργοι, οικισμοί και χωριά σε παίρνουν από το χέρι και σε συστήνουν μια στον περήφανο και αναλλοίωτο ορεινό πολιτισμό και μια στο πολιτιστικό μείγμα των λαών που πέρασαν και άφησαν τα ίχνη τους στον κάμπο. Και τα περισσότερα από αυτά, μικρά ή μεγάλα αξιοθέατα θέλουν κάποια προσπάθεια για να τα ανακαλύψεις. Κρυμμένα συνήθως μέσα σε ένα πυκνό δάσος, έχουν σαν φόντο έναν τεράστιο καταρράκτη, ορθώνονται στις χιονισμένες κορυφές και στέκονται μεγαλόπρεπα στις όχθες κάποιου ποταμού. Γιατί όπως η γη των Τρικάλων υπήρξε ένα χωνευτήρι πολιτισμών, με τον ίδιο σχεδόν τρόπο φιλοξενεί και ένα από τα πλουσιότερα σε διαφορετικούς οικοτόπους φυσικά τοπία στην Ελλάδα.

Σαν θα ανέβεις στα Τρίκαλα πρέπει να είσαι προετοιμασμένος να κάνεις πολλά χιλιόμετρα. Αλλά πάντα, όσο και αν ταξιδέψεις, κάτι δεν θα έχεις δει, κάτι θα σου ξεφύγει, καθώς η πυκνότητα των φυσικών προορισμών και των ιστορικών μνημείων είναι μεγάλη και ο τόπος τεράστιος, άγριος και παρθένος μαζί. Βάλε απλά μια παλιά κασέτα του Τσιτσάνη να παίζει και ακολούθησε τις ατέλειωτες διαδρομές των βουνών και των ποταμών που απλώνονται στο κέντρο της Ελλάδας.

Στις γλυκές όχθες της λήθης

Ενας μικρός ποταμός που γεννιέται από τη συμβολή δεκάδων ρεμάτων που γεννιούνται στα Αντιχάσια όρη κατεβαίνει προς τα νότια για να συναντήσει τον γίγαντα Πηνειό. Και λίγο πριν από την ένωσή τους, σαν να ήθελαν να προστατευτούν από τη μανία του ορμητικού Πηνειού, οι πρώτοι άνθρωποι που έφτασαν εδώ, κοντά στα πέντε χιλιάδες χρόνια πριν, έφτιαξαν τον οικισμό της Τρίκκης, τον πρόδρομο της σημερινής πρωτεύουσας του νομού.

Τα Τρίκαλα είναι μια πόλη-έκπληξη και δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι πολλοί ταξιδιώτες την κατατάσσουν ως μία από τις ομορφότερες της χώρας μας. Και αυτό όχι μόνο για τα δεκάδες αξιοθέατα, αλλά και για το σύγχρονο πρωτοποριακό ταμπεραμέντο της. Κατ’ αρχάς η πόλη και οι κάτοικοί της έχουν σεβαστεί το ποτάμι τους. Ο Ληθαίος ποταμός είναι το σύμβολο και ο πολεοδομικός πυλώνας που γύρω του αναπτύχθηκαν τα Τρίκαλα, και δεν υπάρχει βόλτα στην πόλη που να μην ξεκινάει και να μην τελειώνει στις όμορφες όχθες του.

Αυτό που θα σε εντυπωσιάσει όταν περπατήσεις στην πόλη είναι η ευχάριστη πολυκοσμία της. Σε αντίθεση με πολλές πρωτεύουσες νομών, εδώ οι άνθρωποι βγαίνουν έξω, συναντιούνται στις πλατείες, περπατάνε στα παραποτάμια πάρκα, βρίσκονται σε διαρκή κίνηση και δεν είναι τυχαίο ότι τα Τρίκαλα είναι διαχρονικά μια ανοιχτή σε νέες ιδέες πόλη. Και επίσης τα ποδήλατα, τα πολλά ποδήλατα. Οι Τρικαλινοί υπήρξαν πρωτοπόροι στην υιοθέτηση της μετακίνησης με ποδήλατο και αξίζει κανείς να γνωρίσει την πόλη πάνω σε μία σέλα.

Κέντρο των Τρικάλων είναι η πλατεία Ηρώων Πολυτεχνείου που παλιότερα ονομαζόταν Ρήγα Φεραίου. Από εδώ ξεκινάνε όλες σας οι βόλτες που κινούνται γύρω από τον Ληθαίο ποταμό και ενώνονται με μία από τις δέκα γέφυρές του. Μπροστά από την κεντρική πλατεία βρίσκεται η περίφημη, σιδερένια, γαλλική γέφυρα που ήταν για πολλά χρόνια το σήμα κατατεθέν της πόλης και πλέον η πρόσβασή της επιτρέπεται μόνο σε πεζούς και ποδήλατα. Περάστε απλά απέναντι και βγείτε στην επόμενη πεζογέφυρα που φιλοξενεί το άγαλμα του Ασκληπιού.

Από τη σιδερένια γαλλική γέφυρα ξεκινάει και η οδός Ασκληπιού που τέμνει κάθετα την πόλη και σε βγάζει στον όμορφο παλιό σιδηροδρομικό σταθμό και στον Μύλο Ματσόπουλου, ένα βιομηχανικό συγκρότημα κτιρίων που αποτελεί τον πυρήνα των πολιτιστικών εκδηλώσεων της πόλης και που αυτή την εποχή φιλοξενεί τον «Μύλο των Ξωτικών».

Η πόλη πρωτοκατοικήθηκε στους πρόποδες του λόφου, στην κορφή του οποίου στέκεται εδώ και αιώνες το Κάστρο. Στο ίδιο σημείο βρίσκεται το περίφημο Βαρούσι, η παλιά χριστιανική συνοικία. Εδώ μάλιστα θα συναντήσετε και τα ερείπια του Ασκληπιείου της αρχαίας Τρίκκης, το οποίο υπήρξε, σύμφωνα με τον Στράβωνα, το αρχαιότερο και σημαντικότερο Ασκληπιείο της Ελλάδας. Αξίζει να κατεβείτε από το ποδήλατο και να περπατήσετε στις ρούγες της Παλιάς Πόλης που στεφανώνονται από αρχοντικά με χαρακτηριστικά σαχνισιά.

Ορόσημο της περιοχής και σήμα κατατεθέν της πόλης για πολλά χρόνια είναι και το Ρολόι που δεσπόζει στο Βαρούσι. Οι δρόμοι σάς οδηγούν στο Βυζαντινό Κάστρο ή Φρούριο της πόλης, το οποίο υπήρξε στο παρελθόν ένα από τα πιο σημαντικά φρούρια της Θεσσαλίας. Από εδώ έχεις μια μικρή θέα προς την πόλη που σε περιμένει να την περπατήσεις για να ανακαλύψεις τα δεκάδες μυστικά που απλώνονται γύρω από τον Ληθαίο.

Σεργιανίζοντας στην πόλη

Κατεβαίνοντας από το Βαρούσι μια πεταλιά δρόμος θα σε βγάλει στα Μανάβικα, εδώ που χτυπάει η καρδιά της διασκέδασης. Ιστορική συνοικία των Τρικάλων, με ιδιαίτερη, ομοιόμορφη αρχιτεκτονική και όχι καλή φήμη τα παλαιότερα χρόνια, τα Μανάβικα υπήρξαν το σημείο συνάντησης των ντόπιων, των εμπόρων και των ταξιδιωτών.
Το ειδυλλιακό τοπίο στο Κουκουφλί, λίγο πριν ανέβει κανείς προς το Στεφάνι, το χωριό του νομού με το μεγαλύτερο υψόμετρο.

Το ειδυλλιακό τοπίο στο Κουκουφλί, λίγο πριν ανέβει κανείς προς το Στεφάνι, το χωριό του νομού με το μεγαλύτερο υψόμετρο.

Σήμερα φιλοξενεί δεκάδες εστιατόρια, ταβέρνες, καφετέριες και μπαράκια, και σίγουρα το τέλος της βόλτας σας θα σας βρει να σεργιανάτε, να ξεκουράζεστε και να απολαμβάνετε το παραδοσιακό φαγητό ή το ποτό σας σε κάποιο από τα μαγαζιά της ιστορικής συνοικίας. Εδώ βρίσκεται και η μεγάλη αριστοτεχνική τοιχογραφία που αναπαριστά μια παλιά γειτονιά όπου σε ένα μπαλκόνι στέκεται με το μπουζουκάκι στα χέρια το διάσημο τέκνο της πόλης, ο Βασίλης Τσιτσάνης.

Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα για την Ιστορία των Τρικάλων, μπορείτε να κατευθυνθείτε προς το Κέντρο Ιστορίας και Πολιτισμού Κλιάφα, που στεγάζεται στο παλιό παγοποιείο και εργοστάσιο εμφιαλώσεως του διάσημου τρικαλινού αναψυκτικού. Στις αίθουσές του θα συναντήσετε πολλές από τις παλιές εικόνες της πόλης μαζί με την αναπαράσταση ενός παραδοσιακού τυπογραφείου.

Ενα από τα πιο εμβληματικά κτίρια της πόλης είναι και το τζαμί του Οσμάν Σαχ, το οποίο αναφέρεται και ως Κουρσούμ Τζαμί, από την τουρκική λέξη κουρσούμ, που σημαίνει μόλυβδος, καθώς ο όμορφος θόλος του είναι μολυβδοσκέπαστος. Εργο του ελληνικής καταγωγής αρχιτέκτονα Μιμάρ Σινάν, το τζαμί κατασκευάστηκε τον 16ο αιώνα και η παράδοση αναφέρει ότι ο Οσμάν Σαχ, ανιψιός του σουλτάνου Σουλεϊμάν, το ανήγειρε όταν θεραπεύτηκε εδώ από μία αρρώστια.

Μάλιστα, πίσω από το τζαμί βρίσκεται και το μαυσωλείο του Οσμάν Σαχ. Και εδώ οι Τρικαλινοί έδειξαν την πρωτοπορία που τους χαρακτηρίζει, καθώς σε αντίθεση με πολλά οθωμανικά κτίρια που καταρρέουν σε άλλες πόλεις της χώρας μας, το Κουρσούμ Τζαμί είναι το μεγαλύτερο και καλύτερα σωζόμενο τέμενος της Ελλάδας, κάτι που οδήγησε την UNESCO να το χαρακτηρίσει προστατευόμενο μνημείο.

Αγναντεύοντας τα Τρίκαλα
Στα βόρεια της πόλης σηκώνεται ήρεμα ο δασωμένος λόφος του Προφήτη Ηλία, που πήρε το όνομά του από το ομώνυμο εκκλησάκι του 1896 που βρίσκεται στην κορυφή του. Ο λόφος είναι ένας πνεύμονας πρασίνου που τα πεύκα του μοιάζουν να συνομιλούν με τα πλατάνια και τις λεύκες που στεφανώνουν τον Ληθαίο και να σε προετοιμάζει για αυτό που θα συναντήσεις όταν ξεκινήσεις την πορεία σου προς τα ορεινά Τρίκαλα. Στον λόφο θα συναντήσετε το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στη θέση Ντάπια, αλλά και έναν μικρό ζωολογικό κήπο.

Αλλα αξιοθέατα και σημεία ενδιαφέροντος της πόλης είναι η Δημοτική Πινακοθήκη που στεγάζεται στο ιστορικό κτίριο της Δωροθέας Σχολής, το Δημοτικό Λαογραφικό Μουσείο, στο οποίο θα δείτε αντικείμενα καθημερινής χρήσης, λαϊκής τέχνης και παραδοσιακές ενδυμασίες, το Δημοτικό Ιστορικό Αθλητικό Μουσείο και το Κέντρο Ερευνας και Μουσείο «Βασίλη Τσιτσάνη».

Και αν όλα αυτά δεν σας είναι αρκετά, κάντε μια τελευταία βόλτα στον ποταμό Ληθαίο κατευθυνόμενοι προς τα βόρεια. Σύντομα οι πέτρινοι τοίχοι που εγκλωβίζουν τα γαλήνια νερά δίνουν τη θέση τους σε φυσικές όχθες, όπου πίσω από τις καλαμιές και τα βούρλα θα συναντήσετε το βλέμμα κάποιας περήφανης αλκυόνης ή κάποιου απορημένου ερωδιού.

Ο ποταμός που σώθηκε

Ο διάσημος ποταμός των Τρικάλων, αν και πέρασε εποχές κακοδιαχείρισης, αποτελεί πλέον ένα υγιές ποτάμι και η σωτηρία του είναι ένα παράδειγμα προς μίμηση.

Ο Ληθαίος απλά μεταφέρει μέσα στο αστικό περιβάλλον την άγρια ζωή, θυμίζοντας σε όλους μας ποια θα ήταν η ποιότητα των πόλεών μας αν από νωρίς είχαμε σώσει τους ποταμούς μας.

Το μήκος του είναι 36 χλμ. και η λεκάνη απορροής του φτάνει τα 35 τετρ. χιλιόμετρα. Στις όχθες του φιλοξενεί πέρα από την κλασική παρόχθια βλάστηση της χώρας μας (λεύκες, ιτιές, φτελιές, πλατάνια, αγριοκαστανιές, σκλήθρα κ.ά.) πολλά ακόμα ξενικά είδη που φυτεύτηκαν εδώ όταν διαμορφώθηκαν οι όχθες του.

Η βόλτα στον Ληθαίο είναι ένα ζωντανό μουσείο βοτανικής, καθώς εδώ θα συναντήσετε καναδέζικα πλατάνια, ιπποκαστανιές, κερλετέριες, ακακίες, ευκαλύπτους, σφενδάμια, φλαμουριές, δάφνες, γκορτσιές, λιριόδεντρα, λιγούστρα, λικιδάμβαρες και άλλα άγνωστα στους περισσότερους δέντρα.

Η ιερή πολιτεία των ουρανών

Οπρώτος προορισμός όταν θα ξεκινήσετε την περιήγησή σας στο νομό δεν μπορεί να είναι άλλος από τα Μετέωρα. Και δεν θα αργήσετε να δείτε τις φιγούρες των μεγάλων ψαμμιτικών βράχων να αχνοφαίνονται στον ορίζοντα, καθώς θα φεύγετε από τα Τρίκαλα προς τα βόρεια με προορισμό την Καλαμπάκα, το Καστράκι και τα ιερά, επιβλητικά βράχια. Λίγο πριν φτάσετε στην Καλαμπάκα, που είναι χτισμένη δίπλα από τον Πηνειό στους πρόποδες των Μετεώρων, αξίζει να κάνετε μια παράκαμψη για να επισκεφθείτε τη Θεόπετρα, τον ασβεστολιθικό βράχο που υψώνεται στα ανατολικά σας. Εδώ βρίσκεται το ομώνυμο σπήλαιο στο οποίο η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως σημαντικά ευρήματα (λίθινα εργαλεία και κεραμικά) της Παλαιολιθικής και Νεολιθικής εποχής.

Λίγα χιλιόμετρα ακόμα και η ανάσα κόβεται από το θέαμα των τεράστιων, σκουρόχρωμων βράχων. Εδώ βρίσκεται το δεύτερο σημαντικότερο μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα, μετά το Αγιον Ορος, και ένα από τα πιο σπουδαία αξιοθέατα της χώρας μας που βρίσκεται στην κορυφή των προτιμήσεων των τουριστών του πλανήτη. Τα άγρια, κάθετα βράχια υπήρξαν το ιδανικό καταφύγιο για τους χριστιανούς μοναχούς κατά τις ιστορικές περιόδους που η Ορθοδοξία γνώρισε διωγμούς και λεηλασίες. Ως πρώτος ασκητής αναφέρεται ο Βαρνάβας από το 950 και από τότε οι γκρεμοί φιλοξένησαν τον μοναστικό βίο σε τριάντα μοναστήρια από τα οποία λειτουργούν σήμερα τα επτά. Το 1989, μάλιστα, η UNESCO ενέγραψε τα Μετέωρα στον κατάλογο των Μνημείων της Παγκόσμιας Κληρονομιάς, ως ένα σημαντικό παγκόσμιο πολιτιστικό και φυσικό μνημείο.

Για να φτάσει κανείς στα μοναστήρια που βρίσκονται ως επί το πλείστον στα μικρά πλατώματα των κορυφών πρέπει να περάσει από την πόλη της Καλαμπάκας. Η κωμόπολη που βρίσκεται σχεδόν στο κέντρο του Νομού Τρικάλων έχει γνωρίσει μεγάλη τουριστική ανάπτυξη λόγω των Μετεώρων, και εδώ αξίζει να κάνετε μια στάση και να επισκεφθείτε το σχετικά νέο και όμορφο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Μετεώρων και Μουσείο Μανιταριών.

Μετά την Καλαμπάκα και με πορεία προς τα Μετέωρα ακολουθεί το γραφικό Καστράκι, το οποίο πήρε το όνομά του από ένα βυζαντινό κάστρο, που βρισκόταν παλαιότερα εδώ. Το Καστράκι είναι η ιδανική αφετηρία για όσους επισκέπτονται τα Μετέωρα, κι αυτό γιατί εκτός του ότι από εδώ ξεκινάνε τα καλύτερα μονοπάτια προς τα μοναστήρια, εδώ θα συναντήσετε και πολλούς όμορφους ξενώνες, ξενοδοχεία και εστιατόρια. Ο δρόμος συνεχίζει να ανεβαίνει γεμάτος διαδοχικές φουρκέτες, και πραγματικά δεν ξέρεις πού να πρωτοσταματήσεις για να θαυμάσεις το τοπίο. Καλύτερο σημείο ίσως είναι η Ψαρόπετρα, όπου ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του ηλιοβασιλέματος συγκεντρώνει δεκάδες τουρίστες που φωτογραφίζουν το μαγικό τοπίο.

Πρέπει να γνωρίζετε ότι για να ανακαλύψει κανείς πραγματικά τα Μετέωρα χρειάζεται μέρες. Χρειάζεται απλώς χρόνο που δεν θα τον εξαντλήσει θαυμάζοντας μόνο την αρχιτεκτονική και τα κειμήλια των μοναστηριών ή περπατώντας σε απαιτητικά και ανηφορικά μονοπάτια, αλλά χρόνο για να νιώσει την ιερότητα του τόπου μέσα από τον ρυθμό της μοναστικής καθημερινότητας. Και πάντα οι βόλτες θα τελειώνουν σε μία από τις ταβέρνες στο Καστράκι, όπου Γιαπωνέζοι, Ισπανοί, Ρώσοι και Αμερικανοί γίνονται ξαφνικά μία παρέα που μοιράζεται την υπερβατική της εμπειρία.

Πέρα από ένας σπουδαίος ιερός τόπος, παγκοσμίου φήμης, τα Μετέωρα διακρίνονται και από μία εκπληκτική ιστορία που μας συστήνει με τους κατακλυσμούς της ελληνικής μυθολογίας.

Οι τεράστιοι όγκοι δημιουργήθηκαν τα προϊστορικά χρόνια λόγω της τριβής του νερού των μεγάλων ποταμών ή λόγω κάποιου παγετώνα, που κατέβαιναν από τα βουνά και που για εκατομμύρια χρόνια χύνονταν στη θάλασσα που κάλυπτε τη Θεσσαλία.
Το επιβλητικό Κουρσούμ Τζαμί.

Σήμερα τα Μετέωρα αποτελούν μαγνήτη όχι μόνο για τον μοναστηριακό τουρισμό αλλά και για τον οικοτουρισμό, και αυτό γιατί στα βράχια του φυτρώνουν στενότοπα ενδημικά φυτά, ενώ στα πλατώματα βρίσκει καταφύγιο ένα από τα σπανιότερα πουλιά της Ευρώπης.

Ο περίφημος ασπροπάρης είναι ένας μικρός γύπας που έχει δει τους πληθυσμούς τους να αποδεκατίζονται. Παρόλα αυτά η πάλλευκη φιγούρα του πανέμορφου πτηνού ακόμα ρίχνει τη σκιά της στα γκρίζα βράχια των Μετεώρων.

Απάτητες κορφές και άγρια ποτάμια

Οπερήφανος Κόζιακας υψώνεται σαν ένα μακρόστενο τείχος εκεί που τελειώνουν οι θεσσαλικές πεδιάδες και μοιάζει σαν να θέλει να κρύψει την αδάμαστη μαγεία που συνεχίζει προς τα δυτικά του και διαμορφώνει το τοπίο στα ορεινά Τρίκαλα. Δεν είναι τυχαίο ότι για πολλούς πρόκειται για την πιο όμορφη ορεινή περιοχή της Ελλάδας.

Από την Καλαμπάκα η διαδρομή συνεχίζει προς τα βόρεια μέχρι τη Μουργκάνη και το μικρό γεφύρι που βρίσκεται μέσα σε ένα πλατανόδασος και αποτελούσε από πάντα τον κύριο κόμβο προς τη Μακεδονία και την Ηπειρο. Από εδώ ξεκινάτε την ανάβαση στον Κόζιακα παράλληλα με το Κλεινοβίτικο ρέμα που κυλάει ανάμεσα στο βουνό και τον ορεινό όγκο της Τριγγίας.

Πρώτη στάση το Κλεινό, απ’ όπου αξίζει να περπατήσετε σε ένα μονοπάτι μέχρι τους νερόμυλους όπου θα συναντήσετε και το πρώτο από τα πολλά πέτρινα γεφύρια των Τρικάλων. Συνεχίζοντας και πριν φτάσετε στο Παλαιοχώρι που είναι σκαρφαλωμένο λίγο πριν τα αλπικά, κάντε μια παράκαμψη για την Αηδώνα για να θαυμάσετε ένα μνημείο της φύσης, την αιωνόβια φτελιά που βρίσκεται μέσα στο χωριό.

Ο δρόμος συνεχίζει να ανεβαίνει προς το βουνό, σε ένα τοπίο που οι οξιές συναντούν τα έλατα, περνάει από τη Χρυσομηλιά και φτάνει σε μια διασταύρωση στην οποία βρίσκονται τα περίφημα Περτουλιώτικα λιβάδια. Τόπος ανταμώματος των απανταχού Σαρακατσαναίων στα τέλη κάθε Μάη, τα λιβάδια του Περτουλίου είναι ένα από τα ομορφότερα ορεινά τοπία της χώρας μας.

Μικρά ποτάμια κυλάνε μαιανδρικά στα χορτάρια των λιβαδιών, άλογα και αγελάδες βόσκουν με φόντο τις κορφές του Κόζιακα και της Νεράιδας και ένα πυκνό δάσος από σκουρόχρωμα έλατα ξεκινάει εκεί που οι πλαγιές συναντάνε το οροπέδιο. Εδώ και χρόνια και με πρωταγωνιστικό ρόλο το Χιονοδρομικό Κέντρο Περτουλίου, η περιοχή αποτελεί έναν από τους πιο κοσμοπολίτικους και πολυσύχναστους χειμερινούς προορισμούς. Εδώ γεννιέται και το Περτουλιώτικο ρέμα που κατεβαίνει παράλληλα με τον δρόμο προς τα δυτικά.

Από το Περτούλι ξεκινάει και μια κυκλική διαδρομή που σας γνωρίζει το πιο άγριο κομμάτι των ορεινών Τρικάλων και σας μεταφέρει στην καρδιά της Πίνδου. Ο δρόμος περνάει από το Νεραϊδοχώρι που κοιτάει το επιβλητικό όρος Αυγό και που στα χαμηλά του έχει ένα μικρό πέτρινο γεφύρι. Αμέσως μετά και πάνω στον δρόμο θα συναντήσετε τη Μονή Αγίας Παρασκευής Τσούκας, χτισμένη σε ένα διάσελο που στις πλαγιές του απλώνεται ένα πλούσιο μεικτό δάσος.

Λίγα χιλιόμετρα μετά θα βρεθείτε στην Πύρρα με το πέτρινο γεφύρι στον Περτουλιώτη ποταμό και τη Δέση απ’ όπου αξίζει να περπατήσετε λίγο για να φτάσετε στους καταρράκτες που κατεβαίνουν από την κορυφή Καπ Γκρας. Κοντά και δίπλα στον δρόμο βρίσκεται χωμένος στην κόγχη ενός κάθετου βράχου ο Αγιος Νικόλαος Ασφάκας.

Σύντομα φτάνετε στην περιοχή του Ασπροποτάμου και αξίζει να ακολουθήσετε μια διαδρομή που βγάζει στα παραδοσιακά χωριά Γαρδίκι και Αθαμανία, χτισμένα στις ανατολικές πλαγιές της Κακαρδίτσας. Η διαδρομή κινείται παράλληλα με τον Ασπροπόταμο σε άγρια τοπία μοναδικής ομορφιάς και φτάνει στα Τριπόταμα. Από εδώ μία διαδρομή φεύγει βόρεια προς το Χαλίκι και την Ανθούσα.

Από το Χαλίκι ανεβαίνει κανείς στην περίφημη Βερλίγκα, το αλπικό οροπέδιο του Λάκμου, όπου γεννιέται ο Ασπροπόταμος, ενώ από την Ανθούσα ξεκινάει μία μαγική διαδρομή, ο διάσημος Μπάρος, που ανεβαίνει στα αλπικά, ανάμεσα στον Λάκμο και τα Τζουμέρκα και σε βγάζει στην Ηπειρο, στα φαράγγια που φιλοξενούν το Συρράκο και τους Καλαρρύτες. Πριν ανεβείτε τον Μπάρο, κάντε μια στάση στην όμορφη Μονή της Παναγίας Γαλακτοτροφούσας που βρίσκεται στην αρχή της ορεινής διαδρομής.

Γεφύρια στη σκιά του δάσους

Βρίσκεστε και πάλι στα Τριπόταμα, εκεί που ο Ασπροπόταμος δέχεται τα νερά του Κρανιώτικου ρέματος που έρχεται από τα ανατολικά. Ο δρόμος κινείται παράλληλα με το ποτάμι σε ένα πυκνό δάσος. Σύντομα φτάνετε στο κεφαλοχώρι της Κρανιάς. Εδώ βρίσκονται δύο πέτρινα γεφύρια και λίγο πιο βόρεια ένας δρόμος σάς οδηγεί σε ένα μνημείο απαράμιλλης ομορφιάς, τον Ναό του Τιμίου Σταυρού. Πρόκειται, χωρίς υπερβολή, για τον πιο εντυπωσιακό ναό της ορεινής Ελλάδας, ο οποίος είναι διάσημος για την περίτεχνη αρχιτεκτονική του που περιλαμβάνει 13 τρούλους, εντοιχισμένες επιγραφές με αγγέλους και χάλκινους σταυρούς με μικρά καμπανάκια.

Ο δρόμος συνεχίζει περνώντας από ένα μικρό μυστικό του δάσους, τη θέση Κουκουφλί ή στα βλάχικα «Φωλιά του κούκου». Εδώ, στη μέση ενός ειδυλλιακού τοπίου, βρίσκονται οι εγκαταστάσεις και το ιχθυοτροφείο πέστροφας της δασικής υπηρεσίας μαζί με μια μικρή λιμνούλα. Μία ακόμα παράκαμψη σας οδηγεί στο Στεφάνι που είναι χτισμένο σε υψόμετρο 1.350 μέτρων και αποτελεί τον ορεινότερο οικισμό της Θεσσαλίας και έναν από τους πιο ορεινούς της Ελλάδας. Ο κύκλος της διαδρομής κλείνει καθώς κατεβαίνετε από το βουνό της Μοράβας και φτάνετε στα μεγάλα χωριά του Αμάραντου και της Καστανιάς, λίγο πριν από τη Μουργκάνη.

Και αν οι προηγούμενες ορεινές διαδρομές δεν σας φάνηκαν αρκετές, κρατήστε λίγο χώρο για τις εμπειρίες που θα ζήσετε στη διαδρομή που από την Πύλη ανεβαίνει στα Τζουμέρκα. Η κωμόπολη της Πύλης είναι χτισμένη στην έξοδο του Πορταϊκού ποταμού στον κάμπο και διακρίνεται για τα θαυμαστά της αξιοθέατα. Πάνω στις όχθες του ποταμού βρίσκεται η εκκλησία της Πόρτας Παναγιάς, ενώ μια διαδρομή σας οδηγεί στις πλαγιές του Κόζιακα και τη μικρή καστροπολιτεία της Μονής Δουσικού. Κινούμενοι προς τα δυτικά, σύντομα φτάνετε σε ένα από τα διασημότερα γεφύρια της χώρας μας, το μεγαλόπρεπο πέτρινο γεφύρι της Πόρτας. Ο δρόμος συνεχίζει και μια στροφή σας βγάζει πάλι βόρεια προς την κοσμοπολίτικη Ελάτη, τον διασημότερο ορεινό τουριστικό προορισμό των Τρικάλων.
Το τεράστιο βαρέλι του 16ου αιώνα στο κελάρι της Μονής Βαρλαάμ.

Το τεράστιο βαρέλι του 16ου αιώνα στο κελάρι της Μονής Βαρλαάμ.Πάλι προς τα πίσω κάντε μια παράκαμψη για τους τρεις οικισμούς της Παλαιοκαρυάς. Εδώ βρίσκονται πολλά μικρά διαμάντια, όπως ένα από τα ομορφότερα πέτρινα γεφύρια της χώρας που ενώνει τις όχθες του ρέματος της Γκρόπας, ένας καταρράκτης που πέφτει από δεκάδες μέτρα από τις πλαγιές της Καραβούλας και ένα μνημείο του λαϊκού πολιτισμού, ο νερόμυλος και η δριστέλα της Κάτω Παλαιοκαρυάς.

Δεν θα αργήσετε να συναντήσετε τον οικισμό των Στουρναραίικων, απ’ όπου ξεκινάνε δεκάδες χωματόδρομοι και μονοπάτια που μπαίνουν σε ένα δάσος μοναδικής ομορφιάς. Η διαδρομή συνεχίζει με προορισμό τις ανατολικές πλαγιές των Τζουμέρκων. Μετά το διάσελο της Γκρόπας, που πλέον διασχίζεται μέσα από μια σήραγγα, φτάνετε σε μια διασταύρωση που σας βγάζει στα όμορφα χωριά Μοσχόφυτο, Βαλκάνο και Πολυνέρι, παραδοσιακοί οικισμοί χτισμένοι σε άγριους τόπους στις πλαγιές του όρους Χατζή πάνω από το ορμητικό ρέμα του Αρέντα.

Συνεχίζοντας φτάνετε στη Μεσοχώρα και περνάτε πάνω από το κολοσσιαίο και αμφιλεγόμενο ομώνυμο φράγμα που τραυματίζει το ορεινό τοπίο. Η διαδρομή καταλήγει στην όμορφη Νεράιδα στο δυτικό τέλος του νομού Τρικάλων. Από εδώ ένας δύσβατος χωματόδρομος σας ανεβάζει κοντά στην κορφή του Κρυάκουρα των Τζουμέρκων, σε ένα ακόμα επιβλητικό αλπικό τοπίο.

Τα άγνωστα δώρα του κάμπου

Τα αγέρωχα βουνά και τα ατέλειωτα δάση μπορεί να χαρακτηρίζουν το μεγαλύτερο μέρος του Νομού Τρικάλων, όμως στα νοτιοανατολικά του απλώνονται πεδιάδες με χαμηλούς λόφους, εκεί που βρίσκετε η γη της Φαρκαδόνας. Στα βόρεια της περιοχής βρίσκονται τα όρη του Ζάρκου, συνέχεια των Αντιχασίων και στα νότια, κοντά στα σύνορα με την Καρδίτσα κυλάει ο ποταμός Πηνειός. Πρωταγωνιστικό ρόλο στην πεδιάδα παίζει ο ποταμός Νεοχωρίτης καθώς τα ρέματα που τον σχηματίζουν δημιουργούν ένα μικρό υδάτινο λαβύρινθο που εισβάλλει στις απέραντες καλλιέργειες.

Πρωτεύουσα του δήμου είναι η σύγχρονη Φαρκαδόνα που χτίστηκε επί τουρκοκρατίας κοντά στις βόρειες όχθες του Πηνειού. Το όνομα της προέρχεται από την αρχαία Φαρκαδών που βρισκόταν στην ίδια περίπου περιοχή (κοντά στο χωριό Κλοκοτός) και αποτελούσε μία από τις πιο σημαντικές πόλεις της Θεσσαλίας, ιδιαίτερα κατά τον 5ο και 6ο αιώνα π.Χ. Λίγο πιο βόρεια από τη Φαρκαδόνα θα συναντήσετε το χωριό της Παναγίτσας με το μοναστήρι της Ζωοδόχου Πηγής που χτίστηκε το 1761 μ.Χ., ενώ ακόμα βορειότερα, κοντά στα όρια με τον Νομό Λάρισας και στους πρόποδες των ορέων του Ζάρκου, κρύβεται το Γριζάνο. Ακριβώς πάνω από το χωριό στέκονται τα ερείπια ενός βυζαντινού κάστρου που ακούει στο όνομα Γρίζος και το οποίο έλεγχε ιστορικά το πέρασμα προς την Ελασσόνα.

Συνεχίζοντας προς τα δυτικά και αφού περάσετε την Κρήνη φτάνετε στην Οιχαλία, που είναι χτισμένη στις όχθες του Νεοχωρίτη. Εδώ θα αφιερώσετε λίγο χρόνο στον υπέροχο Βοτανικό Κήπο της περιοχής που απλώνεται σε μια έκταση 60 στρεμμάτων με μονοπάτια γύρω από τα οποία φυτρώνουν σπάνια φυτά της ελληνικής χλωρίδας. Κοντά βρίσκεται και το μοναστήρι της Γεννήσεως Θεοτόκου Ορφανού, το οποίο υπήρξε καταφύγιο και ορμητήριο αρματολών κατά τη διάρκεια της Επανάστασης.

Θρύλοι και αρχαίες πόλεις

Με κατεύθυνση προς τα Τρίκαλα περνάτε από το Πετρωτό και τον Πετροπόρο απ’ όπου μια παράκαμψη σας οδηγεί στον αρχαιολογικό χώρο της Πέλιννας. Εδώ σώζονται ορθογώνιοι πύργοι, προμαχώνας και τρεις πύλες από τις οποίες η μία είναι κολοσσιαίων διαστάσεων. Ο θρύλος λέει ότι η αρχαία Πέλιννα, που υπήρξε σημαντική σύμμαχος των Μακεδόνων, ήταν ο τόπος που ο μικρός Αλέξανδρος συνάντησε τον Βουκεφάλα. Δίπλα από τα ερείπια της αρχαίας πόλης βρίσκεται η δολίνη με το υπέροχο όνομα Ζούρπαπας την οποία περιβάλλει ένας ακόμα θρύλος που λέει ότι ένας παπάς που πάντρευε την κόρη του άρχισε να κάνει ανήθικες σκέψεις, την άρπαξε και τη φίλησε. Τότε η γη άνοιξε και η πόλη που βρισκόταν εδώ χάθηκε για πάντα.

Ανατολικά, τώρα, της Φαρκαδόνας βρίσκεται ο Ζάρκος με τη μεγάλη παράδοση στα βαμβακερά υφάσματα και τις ενδείξεις νεολιθικής κατοίκησης από τα πολλά ευρήματα που βρέθηκαν εδώ. Στην απέναντι κοίτη του Πηνειού θα συναντήσετε το Κεραμίδι και λίγα χιλιόμετρα πιο νότια, λίγο πριν από τη συμβολή του μεγάλου θεσσαλικού ποταμού με τον Ενιπέα, θα βρείτε στις όχθες του δεύτερου το περίφημο Παλαιογέφυρο. Το πέτρινο τετράτοξο γεφύρι δεν σώζεται ολόκληρο, καθώς οι Γερμανοί εισβολείς το βομβάρδισαν, αλλά δεν το κατέστρεψαν τελείως.

Και αν δεν έχετε ακόμα γεμίσει από τα δώρα του Κάμπου, κατευθυνθείτε προς το ανατολικό τέλος του Νομού Τρικάλων, όπου στην Πηνειάδα θα βρείτε τα τελευταία σπαράγματα του αρχαίου Ατραγα, δυνατής πόλης του Κάμπου που αντιστάθηκε μέχρι τέλους στη ρωμαϊκή προέλαση.

Πηγή ethnos.gr