Πηλός και Παράδοση: Διημερίδα για την Πλιθόκτιστη Κληρονομιά των Φαρσάλων

Πηλός και Παράδοση: Διημερίδα για την Πλιθόκτιστη Κληρονομιά των Φαρσάλων

Ο Δήμος Φαρσάλων διοργανώνει στις 6 και 7 Δεκεμβρίου 2025 μια σημαντική διημερίδα αφιερωμένη στην τέχνη της κατασκευής και αποκατάστασης πλίνθινων (πηλοκτίστων) κατασκευών, αναδεικνύοντας μια από τις βαθύτερες και αυθεντικότερες μορφές της τοπικής πολιτιστικής κληρονομιάς.
Τα πλίθινα κτίσματα, ταπεινά αλλά βαθιά συνδεδεμένα με τον τόπο, αποτελούν ζωντανή μαρτυρία της αγροτικής κοινωνίας της Θεσσαλίας. Δεν εντυπωσιάζουν με επιβλητικότητα, αλλά αντίθετα, αποτυπώνουν τον χαρακτήρα, τις ανάγκες και τη συλλογικότητα των ανθρώπων που τα δημιούργησαν.
Η πλιθοδομή –όπως και άλλες λαϊκές τέχνες, η υφαντική ή το δημοτικό τραγούδι– αποτελεί κρίκο ανάμεσα στο παρελθόν και το μέλλον, προσφέροντας έμπνευση και διατηρώντας αναλλοίωτη την ιδιαίτερη σχέση ανθρώπου και φυσικού περιβάλλοντος.
Σήμερα, η κατασκευή με πηλό επανέρχεται στο προσκήνιο χάρη στα σημαντικά περιβαλλοντικά της πλεονεκτήματα. Πρόκειται για μια τεχνική απόλυτα συμβατή με τις σύγχρονες ανάγκες βιωσιμότητας, καθώς βασίζεται σε υλικά φυσικά, άφθονα και χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης.
Με τη διημερίδα αυτή, ο Δήμος Φαρσάλων φιλοδοξεί να αναβιώσει μια τεχνική που κινδυνεύει να χαθεί, να ενισχύσει τη συλλογική μνήμη και την πολιτιστική ταυτότητα του τόπου, να προωθήσει σύγχρονες οικολογικές πρακτικές στη δόμηση, να επανασυνδέσει την κοινότητα με την ιστορία και το φυσικό περιβάλλον της Θεσσαλίας και να προσφέρει γνώση σε νέους μηχανικούς, τεχνίτες, ερευνητές και πολίτες.
Η διοργάνωση πραγματοποιείται με τη συμμετοχή διακεκριμένων πανεπιστημιακών, ειδικών, μαστόρων πηλού και στελεχών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Η διημερίδα υλοποιείται από τον Δήμο Φαρσάλων, υπό την αιγίδα της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς και της Διεύθυνσης της Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού.

Πρόγραμμα Διημερίδας
Σάββατο 6 Δεκεμβρίου 2025
Κατασκευή και αποκατάσταση πλίνθινων κατασκευών Ι
10:30 – 11:00
Άφιξη στα Φάρσαλα – Υποδοχή
11:00 – 14:30
Περιήγηση στον αστικό ιστό της πόλης: Πύργος Καραμίχου, Πηγές Απιδανού, Αρχαιολογική Συλλογή Φαρσάλων
(Ξενάγηση από την ειδική συνεργάτιδα Δημάρχου, κα Άννα Φλωρά)
15:00 – 15:30
Επίσημη Έναρξη – Χαιρετισμός Δημάρχου
Εισηγήσεις
15:45 – 16:00
Αναστάσιος Λιαπής, Πολιτικός Μηχανικός, Διευθυντής Τεχνικών Υπηρεσιών Δ. Φαρσάλων
Θέμα: Ιστορική αναδρομή της κατοίκησης της περιοχής
16:15 – 16:30
Αθανάσιος & Ολυμπία Γιακοβή, Αρχιτέκτονες Μηχανικοί
Θέμα: Πλίθινες και λίθινες κατασκευές στο Μ. Ευϋδρίο
16:45 – 17:00
Δρ. Κωνσταντίνος Κατάκαλος, Αν. Καθηγητής ΑΠΘ
Θέμα: Στατική επάρκεια πλίνθινων κατασκευών
17:15 – 17:30
Βάνα Γεωργαλά, Υ.Δ. ΕΜΠ
Θέμα: Η πλίνθινη δόμηση του Θεσσαλικού κάμπου
17:45 – 18:00
Καθηγητής Σωτήρης Καραστεργίου, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
18:15 – 18:30
Καθηγητής Ευθύμιος Προβίδας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
18:30 – 18:45
Καθηγητής Αναστάσιος Τέλλιος, ΑΠΘ
Θέμα: Νέες τεχνολογίες για τη χρήση του πηλού
18:45 – 19:00
Δρ. Μαρία Στεφανίδου, Καθηγήτρια ΑΠΘ
Θέμα: Τεχνολογία κονιαμάτων βασισμένη σε πηλό
19:15 – 19:30
Δρ. Ελευθερία Τσακανίκα, Καθηγήτρια ΕΜΠ
Θέμα: Η χρήση του ξύλου στην ωμοπλινθοδομή
19:45
Κλείσιμο εργαστηρίου – Συμπεράσματα
Κυριακή 7 Δεκεμβρίου 2025
Κατασκευή και αποκατάσταση πλίνθινων κατασκευών ΙΙ
9:00 – 10:30
Περιήγηση σε πλίθινες κατασκευές στην ευρύτερη περιοχή Δήμου Φαρσάλων
Εισηγητής: Επικ. Καθηγητής Σοφοκλής Κωτσόπουλος
Θέμα: Αποκατάσταση ωμοπλιθόκτιστων κτιρίων και οικισμών
Κώστας Κοντομάνος, τεχνίτης πηλού – Ομάδα Cob
Θέμα: Καταλληλότητα υλικού – Κατασκευή
10:30 – 14:00
Βιωματικό εργαστήριο
Παρατήρηση – σχολιασμός παθητικότητας πλίθινων κτισμάτων & προτάσεις αποκατάστασης
Συντονίστρια: Β. Γεωργαλά
15:30 – 17:30
Επίσκεψη σε «χωματαριές» – Επίδειξη επιλογής υλικού για πλίνθινα
Συντονιστής: Β. Γεωργαλά
17:30
Ολοκλήρωση εργαστηρίων – Αναχώρηση.