Σε… πολλές δόσεις η πληρωμή της Βασικής λέει το ΥΠΑΑΤ λίγο πριν την προκαταβολή

εύτερη κατανομή» των κοινοτικών πόρων καταρχήν στην ίδια τη βασική ενίσχυση αλλά και μέσω της συνδεδεμένης ενίσχυσης, των οικολογικών σχημάτων ή άλλων επιλογών, ανήγγειλε το ΥΠΑΑΤ με ενημερωτικό του σημείωμα προς τους συντάκτες του αγροτικού ρεπορτάζ, εφόσον όπως αναφέρει, κατανεμηθούν φέτος λιγότερα χρήματα σε αγρότες και κτηνοτρόφους από τη βασική ενίσχυση.

Επιπλέον κάνει γνωστό ότι στις περιπτώσεις που οι διαθέσιμοι βοσκότοποι δεν επαρκούν για να καλύψουν το ζωικό κεφάλαιο των κτηνοτρόφων, όπως τεκμαίρεται από τα στοιχεία (γάλα – κρέας – ζωοτροφές) αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να μειώνεται καταφανώς άδικα η επιδότηση των κτηνοτρόφων αυτών.

“Για να διορθωθεί η αδικία αυτή μετά την πληρωμή της προκαταβολής της  βασικής ενίσχυσης ο ΟΠΕΚΕΠΕ θα προχωρήσει σε μια συμπληρωματική κατανομή βάσει των τιμολογίων του γάλακτος και του κρέατος που πούλησαν καθώς και των ζωοτροφών που αγόρασαν έτσι ώστε να μην αδικηθούν από τις πληρωμές. Από τα παραπάνω κριτήρια λαμβάνεται υπόψιν το ευμενέστερο για τους κτηνοτρόφους”, αναφέρει το ενημερωτικό σημείωμα.

Όπως αναφέρει το ΥΠΑΑΤ η έγκριση του ελληνικού Σχεδίου Δράσης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σηματοδοτεί την έναρξη μιας νέας εποχής για το σύστημα πληρωμών και ελέγχων των αγροτικών επιδοτήσεων. Με το «πράσινο φως» της Κομισιόν, ανοίγει ο δρόμος για την άμεση καταβολή της προκαταβολής της βασικής ενίσχυσης του 2025, η οποία θα φτάσει το 70%, καθώς και για τις πληρωμές που εκκρεμούσαν από τα μέτρα των Πυλώνων Ι και ΙΙ της ΚΑΠ. «Το νέο πλαίσιο αποκαθιστά τη λειτουργία του ΟΠΕΚΕΠΕ, βάζοντας τέλος σε καθυστερήσεις και στρεβλώσεις που είχαν δημιουργήσει έντονη αναστάτωση στον αγροτικό κόσμο», αναφέρει το ΥΠΑΑΤ.

Το Σχέδιο Δράσης προσφέρει τρία βασικά οφέλη:

• πρώτον, διασφαλίζει ένα πλήρως αξιόπιστο και διαφανές σύστημα ελέγχων, πλήρως εναρμονισμένο με τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς.
• Δεύτερον, τερματίζει τα φαινόμενα «πανωγραψιμάτων» και εικονικών δηλώσεων, καθιερώνοντας δίκαιη κατανομή επιδοτήσεων βάσει πραγματικών δεδομένων.
• Τρίτον, εγγυάται ότι δεν θα χαθεί ούτε ένα ευρώ από τα κοινοτικά κονδύλια που δικαιούται η χώρα, καθώς προβλέπεται δεύτερη κατανομή των πόρων για όσους αδικήθηκαν κατά την πρώτη φάση.

Επιπλέον σύμφωνα με το ίδιο ενημερωτικό σημείωμα το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης τονίζει ότι «για το 2025 τίθεται σε εφαρμογή ένα υβριδικό σύστημα μεταβατικών πληρωμών. Οι αγρότες υποχρεούνται πλέον να δηλώνουν ΑΤΑΚ για όλα τα αγροτεμάχια, ενώ σε περιπτώσεις πολυϊδιοκτησίας ή μικρών τεμαχίων γίνεται δεκτό και το ΚΑΕΚ. Τα ευρήματα από δορυφορικούς ελέγχους θα πρέπει να διορθώνονται μέσω του AGRI SNAP και της διαδικασίας ενστάσεων του ΟΠΕΚΕΠΕ. Για το ζωικό κεφάλαιο, ο αριθμός των ζώων θα υπολογίζεται αποκλειστικά από τιμολόγια γάλακτος, κρέατος και ζωοτροφών, με βάση αυστηρή μεθοδολογία. Παράλληλα, αναθεωρείται η διαδικασία κατανομής βοσκοτόπων, ώστε να ταιριάζει με την πραγματική παραγωγική δραστηριότητα, ενώ προβλέπεται συμπληρωματική κατανομή για την αποφυγή αδικιών.

Από το 2026, το νέο σύστημα αλλάζει οριστικά:

• δημιουργείται ψηφιακός γεωχωρικός χάρτης υψηλής ακρίβειας,
• θεσπίζεται ηλεκτρονική σήμανση σε κάθε αιγοπρόβατο και
• ενισχύονται οι έλεγχοι μέσω εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης και διασταυρώσεων με Κτηματολόγιο και ΑΑΔΕ.

Ακολουθεί αναλυτικά το ενημερωτικό σημείωμα του ΥΠΑΑΤ με τα βασικά χαρακτηριστικά του μεταβατικού συστήματος πληρωμών και ελέγχων των αγροτικών επιδοτήσεων για το 2025 – Τι αλλάζει το 2026:

Η έγκριση από την Κομισιόν, την προηγούμενη εβδομάδα, του ελληνικού Σχεδίου Δράσης για την μεταρρύθμιση του συστήματος αγροτικών επιδοτήσεων ανοίγει το δρόμο για την άμεση πληρωμή της προκαταβολής (70%) της βασικής ενίσχυσης του 2025. Επιπλέον δρομολογείται η πληρωμή άλλων ενισχύσεων από τον Πυλώνα Ι και ΙΙ της ΚΑΠ, καθώς και πληρωμές από μικρότερα προγράμματα που είχαν καθυστερήσει λόγω του γενικότερου προβλήματος που ΟΠΕΚΕΠΕ.

Με την έγκριση του νέου Σχεδίου Δράσης, η χώρα μας και οι Έλληνες αγρότες ωφελούνται σημαντικά σε 3 επίπεδα:

1. Εξασφαλίζεται ότι ως χώρα αποκτούμε ένα αξιόπιστο και διαφανές σύστημα διαχείρισης και ελέγχων των αγροτικών επιδοτήσεων ( νέο ΟΣΔΕ) απολύτως σύμφωνο με τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς ώστε από εδώ και πέρα να μην έχουμε νέες εμπλοκές σε πληρωμές ή νέα πρόστιμα προς τη χώρα.
2. Μπαίνουν τέλος στα «πανωγραψίματα» και εδραιώνεται η κοινωνική δικαιοσύνη στην κατανομή των αγροτικών επιδοτήσεων. Πλέον δεν θα υπάρχουν «έξυπνοι» και «λιγότερο έξυπνοι αγρότες». Οι επιδοτήσεις θα κατανέμονται με βάση τα πραγματικά, αδιαμφισβήτητα, δεδομένα του κάθε γεωργού και κτηνοτρόφου. Και αυτό προφανώς σημαίνει ότι οι ειλικρινείς γεωργοί και κτηνοτρόφοι θα κερδίσουν περισσότερα.
3. Διασφαλίζεται ότι δεν πρόκειται να χαθεί ούτε ένα ευρώ από τα κοινοτικά χρήματα που αναλογούν στη χώρα. Συνολικά θα κατανεμηθούν τα κονδύλια που ούτως ή άλλως είχαν προϋπολογισθεί. Εφόσον κατανεμηθούν αρχικά λιγότερα χρήματα σε γεωργούς και κτηνοτρόφους από τη βασική ενίσχυση, τη συνδεδεμένη ενίσχυση, τις εξισωτικές αποζημιώσεις και τα οικολογικά σχήματα, θα υπάρξει «δεύτερη κατανομή» των κοινοτικών πόρων με τα πλεονάζοντα ποσά. Έτσι τελικά οι ειλικρινείς στις δηλώσεις τους γεωργοί και κτηνοτρόφοι θα πάρουν συνολικά μεγαλύτερη επιδότηση από τα προηγούμενα χρόνια.

Το νέο σχέδιο δράσης για τις αγροτικές επιδοτήσεις – που συνδυάζεται με τη μετάβαση του ΟΠΕΚΕΠΕ στην ΑΑΔΕ – καθορίζει τις προδιαγραφές με τις οποίες θα λειτουργεί το νέο σύστημα διαχείρισης και ελέγχου το 2026. Επιπλέον προβλέπει ένα υβριδικό μεταβατικό σύστημα για το 2025.

Αναλυτικότερα:

Α) Το υβριδικό μεταβατικό σύστημα πληρωμών και ελέγχων για το 2025.

Στο μεταβατικό σύστημα πληρωμών για το 2025 υπάρχουν οι ακόλουθες προβλέψεις:

1. Για τον υπολογισμό των αγροτικών εκτάσεων και για να αντιμετωπιστούν τα φαινόμενα των εικονικών μισθωτηρίων και των καταπατήσεων από φέτος είναι υποχρεωτική η δήλωση του Αριθμού Ταυτότητας Ακινήτου (ΑΤΑΚ) για όλα τα αγροτεμάχια και σε ειδικές περιπτώσεις η δήλωση του Κωδικού Αριθμού Εθνικού Κτηματολογίου (ΚΑΕΚ). Οι τελευταίες αφορούν μικρά αγροτεμάχια έως 20 στρέμματα στα οποία εμφανίζεται το φαινόμενο της πολυιδιοκτησίας και για τα οποία γίνεται δεκτό το ΚΑΕΚ.

Για αγροτεμάχια και ειδικότερα κοπτολίβαδα που έχουν προκύψει ευρήματα από τους ελέγχους (πχ. αναντιστοιχίες με δορυφορικές φωτογραφίες), κυρίως σε περιοχές της Κεντρικής Μακεδονίας και της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, θα κληθούν οι αγρότες, αφού κάνουν ενστάσεις, μέσω συστήματος φωτογράφησης να διορθώσουν τις αναντιστοιχίες αυτές. Και αφού αξιολογηθούν και στη συνέχεια θα πληρωθούν τα αγροτεμάχια που θα κριθούν επιλέξιμα.  

Στις περιπτώσεις που έχουν δηλωθεί λανθασμένα ΚΑΕΚ, με αποτέλεσμα να εξαιρεθούν από την καταβολή της προκαταβολής της βασικής ενίσχυσης, θα δοθεί η δυνατότητα διόρθωσης μέσω ενστάσεων και στη συνέχεια θα πληρωθούν τα αγροτεμάχια που θα κριθούν επιλέξιμα.

2. Ο υπολογισμός του ζωικού κεφαλαίου, δηλαδή ο αριθμός των ζώων, προσδιορίζεται με αντικειμενικά στοιχεία:  τα τιμολόγια πώλησης γάλακτος κρέατος, καθώς και αγορών ζωοτροφών. Τα στοιχεία αντλούνται από τον ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, από το MYDATA και τις Δηλώσεις Ε3. Ελέγχεται δηλαδή το σύνολο των, σχετικών με την δραστηριότητα του παραγωγού, οικονομικών συναλλαγών αποδίδοντας νόημα στο βασικό όρο  επιλεξιμότητας που είναι ο «ενεργός γεωργός» .

Για τη διασφάλιση αντικειμενικού υπολογισμού του ζωικού κεφαλαίου εφαρμόζεται ειδική μεθοδολογία, με βάση την ελάχιστη αναλογία παραγωγής γάλακτος και αριθμού ζώων (100 κιλά γάλακτος ανά επιλέξιμη προβατίνα ή αίγα), τα επίσημα στοιχεία σφαγών και τις ζωοτροφές. Όπου υφίστανται όλα  τα στοιχεία, λαμβάνεται υπόψη ο υπολογισμός που αποτυπώνει τον μεγαλύτερο αριθμό ζώων

3. Για τους βοσκοτόπους έχει αναθεωρηθεί η διαδικασία κατανομής επιλέξιμης γης μέσω της τεχνικής λύσης και η έκταση πλέον προσδιορίζεται από τα στοιχεία της παραγωγικής δραστηριότητας των κτηνοτρόφων.

Τι σημαίνει αυτό στην πράξη: Δεν μπορεί κανείς πλέον να ενεργοποιεί δικαιώματα σε βοσκότοπους που βρίσκονται εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από το μαντρί του. Οι ενισχύσεις δίνονται εκεί όπου πράγματι βόσκουν τα ζώα και παράγεται προϊόν. Οι δημόσιοι βοσκότοποι κατανέμονται στο νομό που βρίσκεται η κτηνοτροφική εγκατάσταση ή στον όμορο νομό, ενώ όσοι διαθέτουν ιδιωτικούς βοσκότοπους λαμβάνουν ενίσχυση μόνο για τη διατήρηση του βοσκότοπου για την οποία απαιτείται ελάχιστη βοσκοφόρτωση 0,2 MMZ/ha βάσει των προβλέψεων της ΣΣ ΚΑΠ 2023-2027.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Στις περιπτώσεις που οι διαθέσιμοι βοσκότοποι δεν επαρκούν για να καλύψουν το ζωικό κεφάλαιο των κτηνοτρόφων, όπως τεκμαίρεται από τα στοιχεία (γάλα – κρέας – ζωοτροφές) αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να μειώνεται καταφανώς άδικα η επιδότηση των κτηνοτρόφων αυτών.

Για να διορθωθεί η αδικία αυτή μετά την πληρωμή της προκαταβολής της  βασικής ενίσχυσης ο ΟΠΕΚΕΠΕ θα προχωρήσει σε μια συμπληρωματική κατανομή βάσει των τιμολογίων του γάλακτος και του κρέατος που πούλησαν καθώς και των ζωοτροφών που αγόρασαν έτσι ώστε να μην αδικηθούν από τις πληρωμές. Από τα παραπάνω κριτήρια λαμβάνεται υπόψιν το ευμενέστερο για τους κτηνοτρόφους, 

4. Οι γεωργοί και κτηνοτρόφοι θα έχουν το δικαίωμα ένστασης. Ο ΟΠΕΚΕΠΕ το προσεχές διάστημα θα ανακοινώσει διαδικασία υποβολής ενστάσεων για τη θεραπεία των όποιων προβλημάτων. 

Β) Το σύστημα πληρωμών και ελέγχων για το 2026 

Τα βασικά χαρακτηριστικά του νέου συστήματος πληρωμών και ελέγχων για το  2026: 

1. Δημιουργία νέου ψηφιακού γεωχωρικού χάρτη της χώρας. Θα καταρτιστεί ένας εξαιρετικά ακριβής χάρτης της ελληνικής επικράτειας, βασισμένος σε δορυφορικές εικόνες πολύ υψηλής ανάλυσης και τη χρήση «έξυπνων» εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης. Ο χάρτης αυτός θα επιτρέπει τον σαφή διαχωρισμό των επιλέξιμων και μη επιλέξιμων εκτάσεων για ενισχύσεις, ενώ θα ανανεώνεται συστηματικά.

2. Νέος τρόπος καταγραφής των αιγοπροβάτων. Θα δημιουργηθεί ενιαία ψηφιακή βάση δεδομένων για την ακριβή καταγραφή και παρακολούθηση κάθε ζώου. Κάθε αιγοπρόβατο θα σημαίνεται με ηλεκτρονικό «βώλο» και τα στοιχεία του θα τηρούνται αποκλειστικά στη νέα βάση, η οποία θα συνδεθεί απευθείας με το ΟΣΔΕ. 

3. Περισσότεροι και πιο αποτελεσματικοί έλεγχοι. Οι έλεγχοι στις δηλώσεις θα είναι εκτεταμένοι και θα γίνονται πλέον πιο στοχευμένοι, με εφαρμογή εργαλείων ανάλυσης κινδύνου, όπως προβλέπεται στο εγκεκριμένο Σχέδιο Δράσης. Οι διοικητικές και γεωχωρικές διασταυρώσεις πραγματοποιούνται με βάση επίσημα δεδομένα (παραγωγής, φορολογίας, κτηματολογίου) τηρούμενα σε εθνικές βάσεις δεδομένων οι οποίες πλέον αξιοποιούνται στο έπακρο, ώστε να εντοπίζονται περιπτώσεις πλασματικής δραστηριότητας ή παραπλάνησης του συστήματος με δημιουργία τεχνητών (ψεύτικων) συνθηκών όπως γινόταν στο παρελθόν. Παράλληλα, οι επιτόπιοι έλεγχοι διενεργούνται από μικτά κλιμάκια, με περιορισμένη διακριτική ευχέρεια και σαφώς προκαθορισμένα πρωτόκολλα ελέγχου, ενισχύοντας τη διαφάνεια και αποτρέποντας πρακτικές που στο παρελθόν δημιούργησαν ελεγκτικές αστοχίες που είχαν σαν αποτέλεσμα να επιβάλλονται πρόστιμα για τη χώρα.

4. Πλήρης έλεγχος του ιδιοκτησιακού καθεστώτος. Από το επόμενο έτος θα πραγματοποιούνται διασταυρωτικοί έλεγχοι με τα στοιχεία του Εθνικού Κτηματολογίου και του νέου Μητρώου Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΜΙΔΑ) της ΑΑΔΕ.