Το διατροφικό πρότυπο της ανθρωπότητας είναι η Μεσογειακή διατροφή: Οι γεύσεις και τα μυστικά της

Δύο διακεκριμένοι επιστήμονες, η καθηγήτρια Αντωνία Τριχοπούλου και ο διατροφολόγος Γεώργιος Μαραντίδης, αναλύουν εις βάθος τη σημασία της Μεσογειακής διατροφής, τις ρίζες και τη σύγχρονη διάσταση αυτού του διατροφικού προτύπου που τιμήθηκε από την UNESCO ως Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά της Ανθρωπότητας.

Η Αντωνία Τριχοπούλου υπογραμμίζει στο Newsbomb πως «η παραδοσιακή Μεσογειακή διατροφή αντανακλά τις διατροφικές συνήθειες του πληθυσμού της Μεσογείου σε χώρες όπου ευδοκιμούσαν ελαιόδεντρα, ιδιαίτερα πριν από τη δεκαετία του 1960». Εξηγεί ότι «το ελαιόλαδο αποτελεί θεμελιώδες συστατικό» και ότι «μετά τη δεκαετία του 1960, σημαντικές παγκόσμιες αλλαγές οδήγησαν σε συνεχείς και σταδιακές αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες, επηρεάζοντας και τη Μεσόγειο».

Σύμφωνα με την ίδια, «την τελευταία δεκαετία, η Μεσογειακή διατροφή έχει εξελιχθεί από ένα υγιεινό διατροφικό πρότυπο σε ένα βιώσιμο διατροφικό πρότυπο». Επικαλείται την έκθεση της EAT-Lancet Επιτροπής, που «αντλώντας πληροφορίες από εκτενή διεθνή βιβλιογραφία», ανέπτυξε ένα διεθνές διατροφικό μοντέλο «πολύ κοντά στη Μεσογειακή διατροφή».

Από τη βιωσιμότητα μέχρι την παραγωγή: Οι πολλές διαστάσεις της Μεσογειακής διατροφής

Μιλώντας για την κλιματική κρίση, η κυρία Τριχοπούλου τονίζει ότι «τα διατροφικά συστήματα, μαζί με τις διατροφικές και καταναλωτικές συνήθειες, ευθύνονται για περίπου το 30% των παγκόσμιων ανθρωπογενών εκπομπών άνθρακα». Επισημαίνει πως «πολλά από τα αρνητικά αποτελέσματα των σημερινών διατροφικών συστημάτων οφείλονται στον τρόπο παραγωγής και επεξεργασίας των τροφίμων», ενώ προειδοποιεί πως «η παραγωγή κρέατος απαιτεί εκτεταμένη χρήση γης και υδάτινων πόρων», και συμβάλλει στην αποψίλωση και τις εκπομπές μεθανίου.

Επιπλέον, θέτει το ζήτημα της εγχώριας παραγωγής: «Η προσέγγιση βασίζεται στην αρχή "παράγουμε τοπικά, καταναλώνουμε τοπικά"». Σημειώνει ότι στην Ελλάδα «αυτές οι πρακτικές είναι ευρέως αποδεκτές», αλλά προειδοποιεί πως «οι τοπικές λαϊκές αγορές πρέπει να είναι "πραγματικές αγορές τοπικών παραγωγών"». Παραθέτει το παράδειγμα πώλησης λεμονιών από το Ισραήλ και φάβας από την Αίγυπτο σε αθηναϊκές αγορές, λέγοντας ότι «αυτές οι πρακτικές πρέπει να περιοριστούν».

«Η Μεσογειακή Διατροφή είναι ένας πολιτισμικός και θεραπευτικός κώδικας ζωής»

Ο διατροφολόγος Γεώργιος Μαραντίδης χαρακτηρίζει τη Μεσογειακή Διατροφή ως «έναν πολιτισμικό και θεραπευτικό κώδικα ζωής», σημειώνοντας ότι «η UNESCO την ανακήρυξε το 2010 Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά της Ανθρωπότητας, αναγνωρίζοντας την ολιστική της αξία». Παράλληλα, επισημαίνει ότι «η εκβιομηχάνιση της τροφής απομακρύνει τη σύγχρονη κοινωνία από τις αυθεντικές της αρχές».

Ο κύριος Μαραντίδης αντλεί από την Ιπποκρατική Ιατρική και τονίζει: «Ο Ιπποκράτης πρέσβευε τη θεμελιώδη αρχή: "Το φάρμακό σου να είναι η τροφή σου και η τροφή σου το φάρμακό σου"». Αναφέρεται και στον Γαληνό, που «εμβάθυνε στη διασύνδεση τροφής και ισορροπίας των “χυμών” του σώματος», ενώ αναδεικνύει τον ρόλο της Ορθόδοξης μοναστικής παράδοσης, ιδίως στο Άγιο Όρος, όπου «η νηστεία ως πράξη εγκράτειας και πνευματικής πειθαρχίας» οδήγησε σε διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες και χαμηλή σε ζωικά προϊόντα, «με θεραπευτική αξία».

Τι να τρώμε σύμφωνα με το μεσογειακό πρότυπο

«Η παραδοσιακή Μεσογειακή Διατροφή βασίζεται σε υψηλή κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, οσπρίων, δημητριακών ολικής άλεσης, ξηρών καρπών και ελαιόλαδου, μέτρια ψαριών και γαλακτοκομικών, περιορισμένη κόκκινου κρέατος και σακχάρων», αναφέρει ο διατροφολόγος Γεώργιος Μαραντίδης σχετικά με τη σύσταση της διατροφής.

Παρουσιάζει επίσης ένα ενδεικτικό ημερήσιο μενού βασισμένο στη Μεσογειακή διατροφή, από το γιαούρτι με μέλι και καρύδια το πρωί, μέχρι το ψητό ψάρι με χόρτα και λίγο κόκκινο κρασί το βράδυ:

• Γιαούρτι με μέλι και καρύδια το πρωί
• Ψωμί ολικής άλεσης, χούμους και φρέσκα λαχανικά για σνακ
• Όσπρια με λαχανικά και ελαιόλαδο για μεσημεριανό
• Φρούτα ως απογευματινό
• Ψητό ψάρι με βραστά χόρτα και λίγο κόκκινο κρασί για βραδινό

Σχετικά με την παραποίηση του προτύπου, δηλώνει: «Η σύγχρονη εκδοχή της διατροφής συχνά παρερμηνεύεται… Η αλλοίωση έρχεται από την είσοδο επεξεργασμένων τροφίμων, αυξημένων ποσοτήτων κρέατος και πρόχειρου φαγητού».

Ο κύριος Μαραντίδης αποδομεί τρεις διαδεδομένους μύθους:

• Η Μεσογειακή Διατροφή είναι δίαιτα απώλειας βάρους. Αλήθεια: Είναι τρόπος ζωής που στοχεύει στη μακροχρόνια υγεία και ισορροπία σώματος-ψυχής.
• Αρκεί η χρήση ελαιόλαδου για να λέγεται “μεσογειακή”. Αλήθεια: Η διατροφή περιλαμβάνει πλήρες διατροφικό φάσμα».
• Αποκλείονται το κρέας και τα γλυκά. Αλήθεια: Επιτρέπονται σε περιορισμένες ποσότητες και σε συγκεκριμένα πλαίσια.

Αναφερόμενος στην περιβαλλοντική διάσταση, σημειώνει ότι «η κατανάλωση ντόπιων και εποχιακών προϊόντων μειώνει το αποτύπωμα άνθρακα και ενισχύει τη σύνδεση με τη γη», ενώ τα οφέλη στην υγεία τεκμηριώνονται με μελέτες, όπως το PREDIMED Study (2013), που έδειξε «μείωση των καρδιαγγειακών παθήσεων έως και 30%».

Κλείνοντας, επισημαίνει τη «νευροπροστατευτική δράση της διατροφής», τη συμβολή της στην ψυχική υγεία μέσω της εντερικής λειτουργίας και υπογραμμίζει ότι «η Μεσογειακή Διατροφή δεν είναι μόδα. Είναι επιστροφή στις ρίζες της ευζωίας».

Με τα λόγια του Ιπποκράτη, που επιλέγει να παραθέσει: «Να τρέφεις τα κύτταρά σου και όχι το στομάχι σου... η ψυχή ευφραίνεται και το σώμα ευημερεί. Η αρμονία σώματος, νου και ψυχής είναι η προϋπόθεση για μια υγιή και μακρόχρονη ύπαρξη».