Αντίστροφη μέτρηση: Μόλις τρία χρόνια απέμειναν για να σταματήσουμε την υπερθέρμανση του πλανήτη

Η υπερθέρμανση του πλανήτη είναι ορατή παντού. Πάνω από 10 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στο Νεπάλ, εξαιτίας αποξήρανσης παγετωνικής λίμνης, που οδήγησε σε πλημμύρες. Στο Τέξας εξακολουθούν να αγνοούνται δεκάδες άνθρωποι, ενώ στην Παταγονία, ο μεγάλος παγετώνας Περίτο Μορένο, μειώνεται. Και άνθρωποι σε όλο τον κόσμο χάνουν τη ζωή τους, εξαιτίας των αυξημένων θερμοκρασιών.

Και όμως, οι προσπάθειες για να αντιμετωπίσουμε την υπερθέρμανση του πλανήτη, σύμφωνα με τους στόχους που έθεσαν 200 κράτη το 2015 στο Παρίσι, μάλλον αποδεικνύονται ανεπιτυχείς. Σύμφωνα με 60 επιστήμονες, η αύξηση της θερμοκρασίας της Γης μπορεί να ξεπεράσει τον 1,5 β. Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή σε μόλις τρία χρόνια.

Αιτία, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, που εξακολουθούν να βρίσκονται σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα και εντείνουν την κλιματική κρίση.

Το 2015, στη Σύνοδο για το Κλίμα στο Παρίσι, σχεδόν 200 χώρες υπέγραψαν τη συμφωνία-ορόσημο. Ωστόσο, οι χώρες συνέχισαν να καίνε ρεκόρ ποσότητες άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου. Και παράλληλα να αποψιλώνουν δάση.

Οι συνέπειες της κλιματικής κρίσης είναι ορατές: θερμοκρασίες 40 βαθμών Κελσίου στη Βρετανία, ραγδαία άνοδος της στάθμης της θάλασσας, λιώσιμο των αιώνιων παγετώνων ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως πλημμύρες και κατολισθήσεις.

Από το Θιβέτ στην Παταγονία

Η θανατηφόρα πλημμύρα στον ποταμό Μπότε Κόσι του Νεπάλ, η οποία σκότωσε τουλάχιστον εννέα ανθρώπους και άφησε περισσότερους από δύο δωδεκάδες αγνοούμενους αυτή την εβδομάδα, προκλήθηκε από την αποξήρανση μιας υπερπαγετωνικής λίμνης στην περιοχή του Θιβέτ στην Κίνα, σύμφωνα με περιφερειακό φορέα παρακολούθησης του κλίματος.

Τουλάχιστον 19 άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων έξι Κινέζων εργαζομένων στην αποθήκη εμπορευματοκιβωτίων εσωτερικής διακίνησης, η οποία υποστηρίζεται από το Πεκίνο, παραμένουν αγνοούμενοι στο Νεπάλ μετά τις πλημμύρες της 8ης Ιουλίου, που παρέσυραν επίσης τη «Γέφυρα Φιλίας» που συνδέει το Νεπάλ και την Κίνα.

Στην Παταγονία, η υπερθέρμανση του πλανήτη  έχει επηρεάσει τον Περίτο Μορένο, έναν από τους λίγους σταθερούς παγετώνες σε έναν κόσμο που θερμαίνεται, Σύμφωνα με τους επιστήμονες, τα τελευταία επτά χρόνια, έχει χάσει 1,92 τετραγωνικά χιλιόμετρα παγοκάλυψης και το πάχος του μειώνεται έως και 8 μέτρα ετησίως.

Για δεκαετίες, ο Περίτο Μορένο αψηφούσε την παγκόσμια τάση της υποχώρησης των παγετώνων, διατηρώντας μια εξαιρετική ισορροπία μεταξύ της συσσώρευσης και της τήξης του χιονιού. Ώσπου άρχισαν να καταρρέουν τεράστια κομμάτια του.

Ο Δρ Λούκας Ρουίζ, παγετωνολόγος στο Ινστιτούτο Νιβολογίας, Παγετολογίας και Περιβαλλοντικών Επιστημών, δήλωσε: «Ο Περίτο Μορένο είναι ένας πολύ ιδιαίτερος, εξαιρετικός παγετώνας. Από τότε που άρχισαν να τηρούνται αρχεία, ξεχώριζε στους πρώτους εξερευνητές στα τέλη του 19ου αιώνα επειδή δεν έδειχνε σημάδια υποχώρησης – αντίθετα, προχωρούσε. Και συνέχισε να το κάνει μέχρι το 2018, όταν αρχίσαμε να βλέπουμε μια διαφορετική συμπεριφορά. Έκτοτε, η μαζική του απώλεια γίνεται ολοένα και πιο ραγδαία».

Πρωτοφανείς αλλαγές

«Όλα τα πράγματα κινούνται προς τη λάθος κατεύθυνση», σύμφωνα με τον Πιρς Φόρστερ, επικεφαλής συγγραφέα της μελέτης, διευθυντή του Κέντρου Priestley για το Μέλλον του Κλίματος στο Πανεπιστήμιο του Λιντς. «Βλέπουμε κάποιες πρωτοφανείς αλλαγές και βλέπουμε επίσης την επιτάχυνση της θέρμανσης της Γης και της ανόδου της στάθμης της θάλασσας».

Αυτές οι αλλαγές «έχουν προβλεφθεί εδώ και αρκετό καιρό και μπορούμε να τις αποδώσουμε με βεβαιότητα στο πολύ υψηλό επίπεδο εκπομπών» αερίων του θερμοκηπίου, πρόσθεσε.

Στις αρχές του 2020, οι επιστήμονες εκτιμούσαν ότι για να υπάρχουν 50% πιθανότητες να διατηρηθεί η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη στο

ν 1,5 βαθμό σε σύγκριση με το 1800, δεν μπορούσε να εκπέμψει πάνω από 500 δισ. τόνους περισσότερους τόνους διοξειδίου του άνθρακα (CO2).  Στις αρχές του 2025, αυτός ο λεγόμενος «προϋπολογισμός άνθρακα» είχε συρρικνωθεί σε 130 δισεκατομμύρια τόνους, σύμφωνα με τη νέα μελέτη.

Η μείωση αυτή οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις συνεχιζόμενες εκπομπές ρεκόρ διοξειδίου του άνθρακα και άλλων αερίων του θερμοκηπίου που προκαλούν υπερθέρμανση του πλανήτη, όπως το μεθάνιο, αλλά και σε βελτιώσεις στις επιστημονικές εκτιμήσεις. Συνεπώς, αν συνεχιστούν οι εκπομπές με αυτό τον ρυθμό, απομένουν τρία χρόνια μέχρι να εξαντληθεί ο προϋπολογισμός άνθρακα. Και άρα σε παραβίαση του στόχου που τέθηκε το 2015.

Ανθρώπων έργο

Η υπερθέρμανση του πλανήτη που προκαλείται από τον άνθρωπο ήταν μακράν ο κύριος λόγος για τις υψηλές θερμοκρασίες του περασμένου έτους, φτάνοντας τους 1,36 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, εκτιμούν οι ερευνητές. Ο τρέχων ρυθμός αύξησης της θερμοκρασίας είναι περίπου 0,27 βαθμοί Κελσίου ανά δεκαετία – πολύ ταχύτερος από οτιδήποτε άλλο στο γεωλογικό αρχείο.

Αν οι εκπομπές παραμείνουν υψηλές, ο πλανήτης βρίσκεται σε καλό δρόμο για να φτάσει τους 1,5 βαθμούς Κελσίου σε αυτή τη μέτρηση γύρω στο έτος 2030. Μετά από αυτό το σημείο, η μακροπρόθεσμη θέρμανση θα μπορούσε, θεωρητικά, να μειωθεί από την απορρόφηση μεγάλων ποσοτήτων διοξειδίου του άνθρακα πίσω από την ατμόσφαιρα. Αλλά οι συγγραφείς προτρέπουν να είναι προσεκτικοί όσον αφορά την αξιοποίηση αυτών των φιλόδοξων τεχνολογιών.

Στοιχεία που τρομάζουν

Τα στοιχεία της μελέτης που υπογραμμίζουν το μέγεθος της κλιματικής αλλαγής  και την υπερθέρμανση του πλανήτη είναι εντυπωσιακά και τρομακτικά.

Αξιοσημείωτος είναι ο ρυθμός με τον οποίο συσσωρεύεται επιπλέον θερμότητα στο κλιματικό σύστημα της Γης, γνωστό ως «ενεργειακή ανισορροπία της Γης». Την τελευταία δεκαετία, αυτός ο ρυθμός θέρμανσης ήταν υπερδιπλάσιος από αυτόν των δεκαετιών του 1970 και του 1980. Εκτιμάται ότι είναι 25% υψηλότερος από ό,τι στα τέλη της δεκαετίας του 2000 και του 2010.

Η πρόσφατη αύξηση οφείλεται κυρίως στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, αλλά η μείωση του φαινομένου ψύξης από μικρά σωματίδια που ονομάζονται αερολύματα έχει επίσης παίξει ρόλο. Μέρος αυτής της θερμικής ενέργειας πηγαίνει στη θέρμανση της γης, άλλο στην αύξηση της θερμοκρασίας του αέρα και άλλο στο λιώσιμο των πάγων του κόσμου. Αλλά περίπου το 90% της υπερβολικής θερμότητας απορροφάται από τους ωκεανούς.

Αυτό σημαίνει διαταραχή της θαλάσσιας ζωής και αύξηση της στάθμης της θάλασσας. Τα θερμότερα νερά των ωκεανών καταλαμβάνουν περισσότερο χώρο, εκτός από το επιπλέον νερό που προσθέτουν στις θάλασσές μας οι παγετώνες που λιώνουν.

Ο ρυθμός ανόδου της παγκόσμιας στάθμης της θάλασσας έχει διπλασιαστεί από τη δεκαετία του 1990, αυξάνοντας τους κινδύνους πλημμυρών για εκατομμύρια ανθρώπους που ζουν σε παράκτιες περιοχές παγκοσμίως.

Η βοήθεια από τις νέες τεχνολογίας

Οι συγγραφείς σημειώνουν ότι ο ρυθμός αύξησης των εκπομπών φαίνεται να επιβραδύνεται καθώς εισάγονται καθαρές τεχνολογίες, ωστόσο υποστηρίζουν ότι οι «ταχείες και αυστηρές» περικοπές εκπομπών είναι πιο σημαντικές από ποτέ.

Ο στόχος του Παρισιού βασίζεται σε πολύ ισχυρά επιστημονικά δεδομένα, σύμφωνα με τα οποία οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής θα ήταν πολύ μεγαλύτερες με 2°C αύξηση της θερμοκρασίας έναντι 1,5°C. Ωστόσο, είναι επισφαλή η απλοποίηση ότι κάτω από 1,5°C θέρμανσης είναι «ασφαλές» και πάνω από 1,5°C «επικίνδυνο».

Οι επιστήμονες εξηγούν ότι κάθε επιπλέον αύξηση της θερμοκρασίας σημαίνει αύξηση της σοβαρότητας πολλών ακραίων καιρικών φαινομένων. Μεταξύ αυτών, λιώσιμο των πάγων και άνοδος της στάθμης της θάλασσας.

«Κάθε κλάσμα θέρμανσης που μπορούμε να αποφύγουμε θα έχει ως αποτέλεσμα λιγότερη βλάβη και λιγότερα βάσανα ιδιαίτερα των φτωχών και ευάλωτων πληθυσμών και λιγότερες προκλήσεις για τις κοινωνίες μας να ζήσουν τη ζωή που επιθυμούμε», λένε οι επιστήμονες.