Κίνητρα αξιοπρεπούς εξόδου της παλιάς φρουράς αγροτών με πριμ για τη μίσθωση της γης στη νέα ΚΑΠ

Σαφή κίνητρα για µία «αξιοπρεπή συνταξιοδότηση» (dignified retirement) από το αγροτικό επάγγελµα, επιδοτήσεις για µίσθωσης γης και όχι µόνο αγοράς από νέους αγρότες, διατήρηση του εκτατικού µοντέλου άµεσων ενισχύσεων ανεξαρτήτως δραστηριότητας και, φυσικά, αυξηµένο προϋπολογισµό για την ΚΑΠ. 

Τα παραπάνω αναφέρονται στο πρώτο σχέδιο έκθεσης της Επιτροπής Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου (AGRI) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, στα πλαίσια της διαβούλευσης που έχει ξεκινήσει για το µέλλον της ΚΑΠ µετά το 2027. Πρόκειται για µία έκθεση που αποτελεί τη βάση συζήτησης πάνω στην οποία θα δουλέψει το Κοινοβούλιο, ώστε να παραδώσει όταν έρθει η ώρα την τελική της γνωµοδότηση προς την Κοµισιόν. Αναφορικά µε το θέµα της συνταξιοδότησης των αγροτών και την οµαλή µετάβαση προς τη νέα γενιά, έχει ιδιαίτερη σηµασία η λέξη «αξιοπρεπής» που βρίσκεται στο κείµενο θέσης, καθώς το ζήτηµα πλέον είναι η δεδοµένη αυτή µετάβαση να γίνει µε βιώσιµους κοινωνικο-οικονοµικά όρους για τους µεγαλύτερους σε ηλικία αγρότες αξιοποιώντας τα κονδύλια της ΚΑΠ. Παράλληλα, για τις άµεσες ενισχύσεις δεν φαίνεται να προτείνεται κάποια ριζική αλλαγή, µε την έκθεση να αναφέρεται στην ανάγκη διατήρησης της εκτατικής φύσης των επιδοτήσεων για όλους τους αγρότες (κατ’ επάγγελµα και µη), ενώ γίνεται αναφορά στην ανάγκη επιδότησης του µελισσοκοµικού κλάδου από τον 1ο Πυλώνα.

Οι βασικές θέσεις του Κοινοβουλίου

Αναλυτικότερα, οι βασικές θέσεις για τη νέα ΚΑΠ σύµφωνα µε την έκθεση που εισηγείται το µέλος της Επιτροπής Γεωργίας της Ευρωβουλής, Κάρµεν Κρέσπο Ντίαζ, είναι:

• Άµεσες ενισχύσεις: ∆ιατήρησή τους για όλους τους επαγγελµατίες γεωργούς, ανεξάρτητα από το µέγεθος και τον τύπο παραγωγής τους. Προτείνεται ένα µοντέλο που βασίζεται στην έκταση.
• Γεωργικό Αποθεµατικό: Είναι απαραίτητη η κατάλληλη αύξηση προϋπολογισµού του γεωργικού αποθέµατος για την αντιµετώπιση απρόβλεπτων στρεβλώσεων της αγοράς και της κλιµατικής αλλαγής, όπως η ξηρασία και οι πληµµύρες.
• Αποζηµιώσεις: Πρόσβαση σε ταχύτερη και πιο στοχευµένη βοήθεια µέσω της δηµιουργίας ενός αυτόµατου µηχανισµού ενεργοποίησης για την επιτάχυνση της άφιξης κεφαλαίων σε περίπτωση κλιµατικών καταστροφών και τη µείωση της γραφειοκρατίας για ευκολότερη πρόσβαση σε έκτακτη βοήθεια από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταµείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ)·
• Συνταξιοδότηση: Η έκθεση ενθαρρύνει τα κράτη µέλη να σχεδιάσουν µηχανισµούς για τη διευκόλυνση της µετάβασης σε µια αξιοπρεπή συνταξιοδότηση, ιδίως σε προγράµµατα πρόωρης συνταξιοδότησης για γεωργούς, που χρηµατοδοτούνται από το ΠΑΑ, και να υποστηρίξουν την αµοιβαία επωφελή µεταφορά των εκµεταλλεύσεων σε νέους και νέους αγρότες.
• Πρωτεϊνούχες καλλιέργειες: Καλεί επίσης την Επιτροπή να διασφαλίσει ότι οι νοµοθετικές προτάσεις της για την επόµενη ΚΑΠ περιλαµβάνουν κατάλληλα µέτρα και µέσα για την ενσωµάτωση της παραγωγής πρωτεϊνούχων φυτών και την προώθηση της ανταγωνιστικότητας της κτηνοτροφίας, δεδοµένου του ελλείµµατος πρωτεϊνικών καλλιεργειών και της προοδευτικής απώλειας ζώων στην ΕΕ και των επακόλουθων απειλών για τη βιοποικιλότητα.
• Μελισσοκοµία: Η έκθεση επισηµαίνει ότι η χρηµατοδότηση του ΠΑΑ για τη µελισσοκοµία πρέπει να είναι καλύτερα στοχοθετηµένη και αποτελεσµατικότερη και ότι το νέο νοµοθετικό πλαίσιο πρέπει να προβλέπει ένα νέο καθεστώς άµεσης ενίσχυσης µέσω του Πυλώνα 1 για τη µελισσοκοµία.
• «Πράσινες» ενισχύσεις: Να δοθούν µπόνους κίνητρα για τους γεωργούς να εφαρµόζουν περιβαλλοντικές πρακτικές, τα οποία υπερβαίνουν το κόστος που πραγµατοποίησαν ή τα διαφυγόντα κέρδη, κάτι που δεν γίνεται σήµερα.
• Εκθέσεις επιπτώσεων: Η έκθεση ζητεί να διασφαλιστεί ότι κάθε νοµοθετική πρόταση που επηρεάζει τη γεωργία θα συνοδεύεται από λεπτοµερή έκθεση σωρευτικών οικονοµικών, επιστηµονικών, κοινωνικών και νοµικών επιπτώσεων, µε ενηµερώσεις που δηµοσιεύονται µετά από οποιεσδήποτε αλλαγές στη διαδικασία λήψης αποφάσεων.
• Μισθώσεις και αγορά γης: Τα κράτη µέλη να αναπτύξουν συνεκτικές και µακροπρόθεσµες στρατηγικές για την προώθηση της ανανέωσης των γενεών και την αύξηση της ελκυστικότητας της εργασίας στη γεωργία, συνδυάζοντας διαφορετικά µέτρα µε συµπληρωµατικό τρόπο, όπως οικονοµική στήριξη, συµπεριλαµβανοµένης της ενίσχυσης εγκατάστασης, αυξηµένες φορολογικές απαλλαγές και κίνητρα, ιδίως για τη µεταβίβαση γης. Καλείται επίσης η Επιτροπή και τα κράτη µέλη να αντιµετωπίσουν επαρκώς το πρόβληµα της απώλειας γεωργικής γης. Η µίσθωση γης είναι µια βιώσιµη βραχυπρόθεσµη εναλλακτική λύση για την πρόσβαση στη γη, καθώς απαιτεί λιγότερους πόρους για τη δηµιουργία και ενθαρρύνει την ανανέωση των γενεών. Τα κράτη µέλη λοιπόν καλούνται να υιοθετήσουν πολιτικές για την προώθηση της µίσθωσης γης, ειδικά για νέους και νέους αγρότες, κάτι που θα µπορούσε επίσης να βελτιώσει την υγεία του εδάφους.
• Νέοι Αγρότες: Να καταστήσουν τα κράτη-µέλη διαθέσιµη τη στήριξη της ίδρυσης επιχειρήσεων και των επενδύσεων στους νέους γεωργούς καθ’ όλη τη διάρκεια της δηµοσιονοµικής περιόδου της ΚΑΠ και να κάνουν πλήρη χρήση όλων των διαθέσιµων επιλογών για την υποστήριξή τους.

Οι άμεσες ενισχύσεις ως έχουν, αλλά το ΠΑΑ στο Ενιαίο Ταμείο

«Κρατήστε τις άµεσες ενισχύσεις ως έχει, φέρτε µόνο τα Προγράµµατα Αγροτικής Ανάπτυξης στο Ενιαίο Ταµείο». Αυτή είναι η τελευταία πρόταση που έπεσε στο τραπέζι των διαπραγµατεύσεων για την ΚΑΠ µετά το 2027 από τον Επίτροπο Προϋπολογισµού της ΕΕ Πιοτρ Σεραφίν, προς τον Επίτροπο Γεωργίας, Κριστόφ Χάνσεν. Σύµφωνα µε σχετικό ρεπορτάζ του Politico, µπορεί αυτό να αποτελεί ένα βήµα πίσω σχετικά µε την ενσωµάτωση ολόκληρης της ΚΑΠ στο Ενιαίο Ταµείο, ωστόσο για τον Χάνσεν και γενικότερα την αγροτική κοινότητα, αυτό δεν πρόκειται να γίνει αποδεκτό.

«Είµαστε µόλις στην αρχή ενός αγώνα», είπε ο Χάνσεν στο προσωπικό της Γενικής ∆ιεύθυνσης Γεωργίας (DG AGRI) τον περασµένο µήνα, τονίζοντας ότι η δοµή της ΚΑΠ πρέπει να παραµείνει ανέπαφη για να εγγυηθεί σταθερή υποστήριξη στους αγρότες. «Χρειαζόµαστε ένα νοµικό πλαίσιο που µας επιτρέπει να κάνουµε αυτές τις πληρωµές σε ετήσια βάση — αυτό είναι πολύ, πολύ σηµαντικό». Υπουργοί Γεωργίας, νοµοθέτες και οµάδες λόµπι τον στηρίζουν — προειδοποιώντας ότι οποιαδήποτε προσπάθεια να εξαρτηθεί περισσότερο η KAP από ευρύτερες προτεραιότητες της ΕΕ κινδυνεύει να προσθέσει γραφειοκρατία, να αποδυναµώσει την εποπτεία και να εκθέσει τα χρήµατα σε ανταγωνιστικούς στόχους.

Οι επιπτώσεις µίας πιθανής µεταφοράς του ΠΑΑ στο Ενιαίο Ταµείο

Μία τέτοια επιλογή, δηλαδή της µεταφοράς του ΠΑΑ προς το Ενιαίο Ταµείου ουσιαστικά θα δηµιουργούσε ανταγωνισµό για τις αγροτικές επενδύσεις καθώς κονδύλια τα οποία διαφορετικά θα πήγαιναν προς τον πρωτογενή τοµέα, θα µπορούν να διοχετευτούν σε άλλους ανταγωνιστικούς κλάδους της οικονοµίας όπως ο τουρισµός, οι υπηρεσίες, η βαριά βιοµηχανία κ.α. ∆ηλαδή, ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης θα συναγωνίζεται για παράδειγµα µε τον υπουργό Οικονοµίας και Ανάπτυξης για το αν τα χρήµατα θα πάνε σε Σχέδια Βελτίωσης ή σε ένα νέο ΕΣΠΑ για Μικροµεσαίες Επιχειρήσεις, ανάλογα µε το πόσο το κάθε ευρώ που θα διοχετευτεί στην οικονοµία αποδίδει σε όρους ΑΕΠ. ∆ηλαδή, µε µοναδικό κριτήριο την ανταγωνιστικότητα.

Όπως σηµειώνει λοιπόν το Politico, οι υπουργοί Γεωργίας υπερασπίζονται εδώ και καιρό τον αυτόνοµο προϋπολογισµό της ΚΑΠ επειδή τους εγγυάται µια προκατανεµηµένη ροή χρηµάτων από την ΕΕ — χωρίς να χρειάζεται να ανταγωνιστούν τα εθνικά υπουργεία Οικονοµικών ή άλλες υπηρεσίες. Έχουν επανειληµµένα παροτρύνει την Επιτροπή να µην αναδιπλώσει τη γεωργική χρηµατοδότηση σε ευρύτερα εθνικά σχέδια, λέγοντας ότι θα «αφαιρούσε τον αφοσιωµένο χαρακτήρα της ΚΑΠ».

Η Κοµισιόν της επιµένει ότι δεν προτείνει την οριστική περικοπή της ΚΑΠ — τουλάχιστον όχι ακόµη. Ωστόσο όπως λέει το Politico: «Μια επίσηµη πρόταση για τον επόµενο µακροπρόθεσµο προϋπολογισµό της ΕΕ, το Πολυετές ∆ηµοσιονοµικό Πλαίσιο, αναµένεται τον Ιούνιο. Η τελική µορφή της ΚΓΠ δεν θα είναι ξεκάθαρη µέχρι τότε - αλλά λίγοι στις Βρυξέλλες πιστεύουν ότι τα δισεκατοµµύρια της φάρµας θα παραµείνουν ανέγγιχτα».

∆εν έχει νόηµα πλέον ο διαχωρισµός των δύο Πυλώνων της ΚΑΠ

Από την πλευρά του ο αγροοικονοµολόγος από το Πανεπιστήµιο Τρίνιτι της Ιρλανδίας, Άλαν Μάθιους, τονίζει σε σχετικό του κείµενο, πως ναι µεν καλό θα ήταν να διατηρηθεί ο προϋπολογισµός της ΚΑΠ ως αυτόνοµης οντότητας, αλλά εξακολουθεί να υπάρχει η δυνατότητα καινοτοµίας στη µεταρρύθµιση της δοµής των δύο πυλώνων. Η διάκριση µεταξύ των δύο Ταµείων δεν φαίνεται πλέον να έχει ιδιαίτερο νόηµα, αναφέρει και ως εκ τούτου προτείνει, να ενωθούν. Αν πάλι δεν γίνει αυτό, θα πρέπει όπως λέει πλέον η εξισωτική αποζηµίωση να µεταφερθεί σαφώς στον πρώτο πυλώνα, και τα οικολογικά σχήµατα να συγχωνευθούν µε τις δαπάνες για τα αγροπεριβαλλοντικά Μέτρα ΠΑΑ.

agronews.gr