Το υδατικό πρόβλημα της Θεσσαλίας απαιτεί ολιστική αντίληψη και από κοινού  διεκδίκηση επίλυσης του

Το τελευταίο διάστημα εμφανίζονται στον δημόσιο λόγο παρεμβάσεις πολιτών που εκφράζουν την απαισιοδοξία τους σχετικά με το υδατικό πρόβλημα της Θεσσαλίας και προτείνουν στην ΕΔΥΘΕ και άλλους φορείς (αυτοδιοίκηση, συνεταιρισμοί) να δράσουν «μόνοι» τους και «τοπικά», ειδικά σε κάποιες επιβαρυμένες περιοχές.
Είναι κοινή πεποίθηση πως εδώ και μερικά χρόνια, ιδιαίτερα από τις δυο τελευταίες κυβερνήσεις Αλ. Τσίπρα και Κυρ. Μητσοτάκη, καταγράφεται αδιαφορία και στασιμότητα σε κρίσιμα θέματα που σχετίζονται με την ασφάλεια της Θεσσαλίας από κινδύνους που την απειλούν (ξηρασία, πλημμύρες, βιωσιμότητα των οικοσυστημάτων, ελλείμματα νερού και ανεπάρκεια για την παραγωγική διαδικασία, εγκατάλειψη ημιτελών έργων κλπ.).
Ζούμε πράγματι σε μια κατάσταση ατολμίας των κυβερνώντων στην λήψη κρίσιμων αποφάσεων για το μέλλον της περιοχής μας και την προώθηση δράσεων και έργων με στόχοτην ουσιαστική αντιμετώπιση των προβλημάτων. 
Συνεπώς η αγωνία και η αγανάκτηση πολλών σκεπτόμενων συμπολιτών είναι απόλυτα δικαιολογημένη και αναμφισβήτητα κερδίζει τον σεβασμό μας.
Όμως, σε ορισμένες περιπτώσεις, τα συναισθήματα αυτά οδηγούν σε προτάσεις διεξόδου που δεν είναι ρεαλιστικές και δεν θα μπορούσαν να συσπειρώσουν τους θεσσαλούς στην κοινή προσπάθεια που, ειδικά στις σημερινές συνθήκες, είναι άκρως αναγκαία. 
Έτσι δύσκολα θα συμφωνούσαμε πχ. στην δημιουργία τοπικών σχημάτων ή/και δράσεις, χωρίς τις κρατικές δομές, για να προωθήσουμε «μόνοι μας» τις απαραίτητες λύσεις.
Στα επόμενα θα παραθέσουμε κάποιες σκέψεις για την λογική με την οποία πορεύεται η ΕΔΥΘΕ, τον τρόπο που προβάλλει τις διεκδικησεις της και που αποδίδουμε τις ευθύνες για την δραματική κατάσταση που βιώνουμε.
1. Το υδατικό ζήτημα  της Θεσσαλίας είναι κοινό για όλους και δεν επιδέχεται «διαχωρισμούς» κατά περιοχή, κάτι που επιβεβαιώνεται πλήρως και μέσα από την λειτουργία των υδάτινων συστημάτων της περιοχής μας. Εντελώς ενδεικτικά δυο παραδείγματα :
- Εάν δεν υπάρξουν αρκετές βροχές και χιόνια στα ορεινά της Δυτικής (κυρίως) Θεσσαλίας ο Πηνειός δεν θα μεταφέρει τις αναγκαίες ποσότητες νερού προς την Κεντρική και Ανατολική Θεσσαλία, ούτε θα ενισχύει αναλόγως τους υπόγειους υδροφορείς.
Λόγω της «αδύναμης» ροής του Πηνειού (που μεταξύ άλλων τροφοδοτεί την Κάρλα κατά 70%), δεν έχει έως σήμερα επιτευχθεί ούτε καν  η πλήρωση της τεχνητής λίμνης, παρότι αυτή θεωρείται τόσο αναγκαία για την οικολογική ισορροπία, την περιβαλλοντική αναβάθμιση και την άρδευση πολλών χιλιάδων στρεμμάτων γύρω από αυτήν.
- Εάν η τεχνητή λίμνη Ν. Πλαστήρα δεν συγκεντρώνει κάθε χρόνο τις υπερπολύτιμες ποσότητες νερού, η Θεσσαλία καθίσταται ιδιαίτερα ευάλωτη απέναντι στους κίνδυνους  ΞΗΡΑΣΙΑΣ, δεδομένου πως (όσο δεν ενισχύεται από τα νερά του Αχελώου) ΔΕΝ προσφέρονται άλλα αξιόλογα συγκεντρωμένα αποθέματα ασφάλειας. Και οι κίνδυνοι γίνονται ακόμη πιο μεγάλοι εάν σκεφθούμε πως η κλιματική κρίση εντείνει τα απειλητικά αυτά φαινόμενα.
Να γιατί στην ΕΔΥΘΕ επιδιώξαμε την κοινή δράση των θεσσαλών και των οργανώσεων τους από ΟΛΑ τα μέρη της περιφερειακής μας ενότητας (κάτι που θεωρούμε θεμελιώδες) και δεν ανταποκρινόμαστε σε προτάσεις αποσπασματικής δράσης τοπικού χαρακτήρα, έστω και εάν αυτές διατυπώνονται καλοπροαίρετα από αγωνιούντες συμπολίτες μας.
2. Επειδή κάποιοι αναφέρονται και στο ρόλο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην κοινή προσπάθεια, οφείλουμε σαν ΕΔΥΘΕ να παρατηρήσουμε ότι πράγματι η σύμπραξη με τους φορείς αυτούς σε αρκετές περιπτώσεις υπήρξε ωφέλιμη και δημιουργική (πχ. διοργάνωση εκδηλώσεων, Συνέδριων κλπ.). Όμως στην προβολή των διεκδικήσεων μας προς τα κέντρα των αποφάσεων η σύμπραξη υπήρξε περιορισμένη έως ανύπαρκτη. 
Για παράδειγμα η Περιφέρεια και η ΠΕΔ απέφυγαν να αξιοποιήσουν την ΕΔΥΘΕ, έστω και συμβουλευτικά, στις αλλεπάλληλές επαφές που πραγματοποίησαν με τα όργανα της κυβερνητικής εξουσίας (Πρωθυπουργό, Υπουργούς κλπ.). [Ας σημειωθεί πως κατά το παρελθόν δεν συμβαίναν αυτά. Το αντίθετο, οι τότε τοπικές ηγεσίες (πχ. αιρετοί Νομάρχες, Δήμαρχοι, ακόμη και η ΠΕΔ υπό την προεδρία Γ. Κωτσού) δεν εξαιρούσαν τους άλλους φορείς κατά τις επαφές που πραγματοποιούσαν].
Τα τελευταία χρόνια, όχι μόνο δεν μας δόθηκε η ευκαιρία να προβάλλουμε τις διεκδικησεις μας απευθείας στην κυβέρνηση και να συμμετάσχουμε σε ένα διάλογο μαζί τους, αλλά πολύ συχνά, μετά  από  συναντήσεις αυτοδιοικητικών με   κυβερνητικούς εκπροσώπους, διαβάζαμε στα ΜΜΕ «στρογγυλεμένες» θέσεις και διαπιστώσεις. 
Είναι προφανές ότι οι διεκδικήσεις της ΕΔΥΘΕ  στοχεύουν σε συγκεκριμένες λύσεις και συχνά είναι ενοχλητικές για μέρος του πολιτικού συστήματος. 
Επίσης ας μην μας διαφεύγει η διασύνδεση, συχνά εξάρτηση, των αυτοδιοικητικών στελεχών από τα κόμματα που τους στηρίζουν (ιδιαίτερα όταν επίκεινται οι αυτοδιοικητικές εκλογές το φθινόπωρο), οπότε κάθε ενοχλητική «παραφωνία» στον τρόπο προβολής των θεσσαλικών αιτημάτων από τους αυτοδιοικητικούς ηγέτες ΔΕΝ είναι εύκολο να συμβαδίσει με το πλαίσιο και την ρητορική των διεκδικήσεων της ΕΔΥΘΕ.
Να γιατί παρατηρούμε το φαινόμενο οι περισσότεροι από  αυτούς στη Θεσσαλία (όπως εξάλλου και πολλοί βουλευτές) όταν μέσα από τα ΜΜΕ απευθύνονται στον κόσμο να γίνονται ιδιαίτερα μαχητικοί (πχ. σχεδόν καθημερινά τάσσονται «υπέρ» της ολοκλήρωσης των έργων Αχελώου…), όταν όμως βρίσκονται δίπλα ή μπροστά στο Πρωθυπουργό να μην αποτολμούν έστω και μια λέξη που θα στενοχωρήσει τον ηγέτη τους, ο οποίος ως γνωστόν (όπως και ο προηγούμενος από αυτόν) αρνείται έστω και να συζητήσει το θέμα.
Πάντως, όπως και να έχει, εμείς θα συνεχίσουμε να αξιοποιούμε όποιες και όσες ευκαιρίες μας δοθούν (όπως πχ. συνέβη στις 14/12/22 στη Βουλή) για να προβάλλουμε από κοινού τα θεσσαλικά αιτήματα και να προάγουμε την συνεργασία ΟΛΩΝ των φορέων και οργανώσεων της περιοχής. 
Είναι ζήτημα αρχής αλλά και αναγκαιότητα για την επίλυση των οξυμένωνπροβλημάτων.
3. Μέσα σε όλα διαπιστώσαμε και κάποιες απαξιωτικές απόψεις για ευθύνες (γενικά) των μελετητικών γραφείων που (υποτίθεται) «μελετούν» για να μην γίνεται τίποτε ! 
Θεωρούμε θέσεις σαν αυτές άδικες και αποπροσανατολιστικές. Οι μελετητές πχ. των Σχέδιων Διαχείρισης (από το 2014 και μετά) έχουν έγκυρα καταγράψει την κατάσταση (κακή σε πολλές περιπτώσεις) των υδάτινων οικοσυστημάτων στην περιοχή, έχουν υποδείξει δεκάδες μέτρα και δράσεις στην κατεύθυνση της επίλυσης των προβλημάτων, καθώς επίσης έργα και παρεμβάσεις αντιμετώπισης των όποιων κίνδυνων.
Με τη δουλειά και τις επεξεργασίες τους βοήθησαν αφάνταστα τους θεσσαλικούς φορείς (συμπεριλαμβανομένης της ΕΔΥΘΕ) στην διαμόρφωση θέσεων και διεκδικήσεων. 
    Φταίνε άραγε οι μελετητές όταν οι προτάσεις τους αγνοούνται από τους κυβερνώντες ; 
    Φταίνε οι μελετητές όταν τα κόμματα που κυβερνούν αποφεύγουν συστηματικά να εκπονήσουν ένα ολοκληρωμένο και δεσμευτικό μεσοπρόθεσμο πλάνο (masterplan) δράσεων και έργων, κόντρα στις τυχαίες ή/και πελατειακές επιλογές των κυβερνήσεων ; 
    Φταίνε οι μελετητές όταν υπουργοί, όπως πχ. ο κ. Σ. Φάμελλος, με γραπτή εντολή τους «απαγορεύει» να εξετάσουν την δυνατότητα ενίσχυσης του υδατικού δυναμικού στο ΥΔ Θεσσαλίας που, κατά κοινή ομολογία, είναι ελλειμματικό κατά τουλάχιστον 500 εκατ. κ. μ. νερού ; 
    Φταίνε οι μελετητές όταν πολιτικοί διαχειριστές (υπουργοί και αυτοδιοίκητοί) κάνουν πως δεν γνωρίζουν τους κίνδυνους από πιθανές μεγάλες καταστροφές στην περιοχή των εγκαταλειμμένων έργων Αχελώου σε περίπτωση ισχυρής πλημμύρας ;
Για εμάς προβλήματα σαν αυτά είναι αμιγώς πολιτικά και έγκειται στον τρόπο που θα τα «παλέψει» ο θεσσαλικός λαός, προστατεύοντας τα υγιώς εννοούμενα συμφέροντα του απέναντι στην διάχυτη πολιτική αναλγησία.
4. Εκτός των άλλων, παρατηρήσαμε πως κυκλοφορούν απαξιωτικές  αναφορές συνολικά για όλες τις κυβερνήσεις και αόριστα για το «σύστημα των Αθηνών». 
Δεν θα συμφωνήσουμε. Από την δεκαετία του 1980 και μετά, στο συγκεκριμένο θέμα, υπήρξαν κυβερνήσεις που ενήργησαν πιο μεθοδικά και στοχευμένα  και επένδυσαν εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ (σημερινές αξίες) στην επίλυση του υδατικού προβλήματος της Θεσσαλίας.
Ποιος θα μπορούσε να πει το αντίθετο για τις κυβερνήσεις Ανδ. Παπανδρέου, Κων. Μητσοτάκη, Κ. Σημίτη, Κ. Καραμανλή και πολλούς αρμοδίους υπουργούς τους,  που τηρώντας τις υποσχέσεις τους υλοποίησαν έργα όπως η Μεσοχώρα (600 εκ. Ευρώ), η Συκιά (ημιτελές), η διανοιγμένη (ημιτελής) σήραγγα μεταφοράς νερού των 18 χλμ. (500 εκ. Ευρώ και για τα δυο), τον ταμιευτήρα Σμοκόβου και την τεχνητή λίμνη Κάρλα (που παραδόθηκε με καθυστέρηση την δεκαετία 2010) ;
Θα μπορούσε όμως να πει κάνεις το ίδιο για τις δυο τελευταίες κυβερνήσεις, που παρότι από το 2014 παρέλαβαν για πρώτη φορά ολοκληρωμένα και εγκεκριμένα Σχέδια Διαχείρισης καθώς και προχωρημένα έργα, αυτοί συνειδητά τα αγνοήσαν, έστω και εάν τα προβλήματα στην περιοχή μας οξυνθήκαν σε υπερθετικό βαθμό ;
Προφανώς δεν μπορεί να γίνει σύγκριση. Καλό όμως είναι να τα επισημαίνουμε ώστε αφενός να τα γνωρίζουν οι νεότεροι, αφετέρου να συγκεντρώσουμε όλες τις υγιείς θεσσαλικές δυνάμεις στους στόχους που θέτουμε (ενδεικτικά : σύγχρονα αρδευτικά δίκτυα για ουσιαστική εξοικονόμηση νερού, προώθηση νέων τεχνολογιών για ορθολογική άρδευση, νέους ταμιευτήρες γύρω από το κάμπο για προστασία από πλημμύρες, για κάλυψη υδρευτικών και αρδευτικών αναγκών, για αποθέματα απέναντι στην ξηρασία, για αποκατάσταση μισοκατεστραμμένων οικοσυστημάτων κοκ), καθώς και την απαίτηση μας να κριθεί χωρίς άλλη καθυστέρηση, οριστικά και αμετάκλητα, το θέμα των έργων Αχελώου στη Βουλή, που με μειωμένη αίσθηση ευθύνης, οι δυο τελευταίοι πρωθυπουργοί το διατηρούν στην «κατάψυξη» για δικούς τους μικροπολιτικούς (και όχι μόνο) λόγους.
Για την ΕΔΥΘΕ
Τάσος Μπαρμπούτης, πολιτικός μηχανικός, μέλος ΔΣ ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/ΚΔΘ, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ,
Φάνης Γέμτος, Ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, μέλος ΕΔΥΘΕ