Αμφισβητείται η θεωρία της «θύελλας κυτοκινών»

Εντονες αμφιβολίες για τη συμβολή της λεγόμενης «θύελλας κυτοκινών» στους θανάτους από COVID-19 εκφράζουν πολλοί επιστήμονες. Η υπερβολική αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος θεωρήθηκε αιτία των εκτεταμένων βλαβών στους πνεύμονες των ασθενών και στην κακή εξέλιξή τους. Στην αρχή της πανδημίας, οι επιστήμονες είχαν παρατηρήσει ότι ασθενείς που κατέληγαν χτυπημένοι από τον κορωνοϊό είχαν μικρό ή ακόμα και μηδενικό ιικό φορτίο. Προφανώς το ανοσοποιητικό τους σύστημα είχε εξαλείψει τον ιό. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, το ανοσοποιητικό σύστημα παρήγαγε υψηλές συγκεντρώσεις κυτοκινών και άλλων φλεγμονωδών παραγόντων, που προκαλούσαν κατακλυσμική καταστροφή ιστών και οργάνων, οδηγώντας τον άρρωστο στον θάνατο. Πρόσφατες μελέτες, ωστόσο, υποδεικνύουν ότι ο παράγων που ενοχοποιείται για τη «θύελλα κυτοκινών» μπορεί να μην ευθύνεται και ακόμα ότι οι κυτοκίνες δρουν διαφορετικά από ό,τι πίστευαν οι ειδικοί.

Η θεωρία της «θύελλας κυτοκινών» βασίζεται σε μία από αυτές, την ιντερλευκίνη-6. Στις αρχές της πανδημίας, Κινέζοι ιατροί διαπίστωσαν ότι οι ασθενείς που κατέληγαν από COVID-19 διέθεταν υψηλές συγκεντρώσεις της. Οταν χορήγησαν αναστολείς της, οι άρρωστοι ανέρρωσαν. Παρόμοια συμπεράσματα καταγράφηκαν και στην Ιταλία. Αναστολείς της ιντερλευκίνης-6 ήδη χορηγούνται για ευρύ φάρμα νοσημάτων, μεταξύ των οποίων η ρευματοειδής αρθρίτιδα, αλλά και η αποτροπή παρενεργειών αντικαρκινικών θεραπειών. Ετσι τα σκευάσματα εντάχθηκαν στα θεραπευτικά πρωτόκολλα για την COVID-19.

Ωστόσο, πλήθος μεταγενέστερων μελετών αδυνατεί να επαληθεύσει την αποτελεσματικότητα των φαρμάκων, ενώ αποδείχθηκε ότι οι συγκεντρώσεις της ιντερλευκίνης-6 δεν είναι πολύ υψηλότερες σε ασθενείς με COVID-19 συγκριτικά με άλλων αρρώστων σε κρίσιμη κατάσταση.

Τρεις από αυτές τις έρευνες, δύο εκ των οποίων δημοσιεύθηκαν στην επιθεώρηση JAMA Internal Medicine και μία στο New England Journal of Medicine, διαπίστωσαν ότι η χορήγηση τοσιλιζουμάμπης, ενός αναστολέα της ιντερλευκίνης-6, που συνταγογραφείται κατά της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, δεν περιορίζει τον κίνδυνο θανάτου σε ασθενείς με βαριά COVID-19. Ο δρ Ουίλιαμ Φίσερ, εντατικολόγος και πνευμονολόγος του Πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνας, επισημαίνει ότι η θεωρία της «θύελλας κυτοκινών» διατυπώνεται σε κάθε λοίμωξη (έιτζ, Εμπολα, πυρετός Λάσα, SARS, MERS).

«Είναι δύσκολο να διακρίνουμε τι την πυροδοτεί, αν είναι ο ιός ή και η ανοσοποιητική αντίδραση σε αυτόν. Είναι επιτακτική ανάγκη να εκπονηθούν μεγαλύτερες έρευνες», καταλήγει.

Αν, όμως, αποενοχοποιηθεί η «θύελλα κυτοκινών», ποιος παράγων καταστρέφει τους ιστούς των ασθενών; Ισως να ευθύνεται η φλεγμονή που προκαλείται από πολλές ανοσοποιητικές αντιδράσεις. Ετσι εξηγείται η μείωση της θνητότητας που επιφέρει η χορήγηση δεξαμεθαζόνης, ενός στεροειδούς που καταστέλλει γενικά το ανοσοποιητικό σύστημα. Επίσης, πιθανώς να καταστρέφουν τους πνεύμονες και οι θρόμβοι που εμφανίζονται στους ασθενείς με COVID-19.

Ο δρ Μπρους Ουάκερ, ιολόγος και επικεφαλής του Ινστιτούτου Μαγκόν του Γενικού Νοσοκομείου της Μασαχουσέτης και των Πανεπιστημίων Χάρβαρντ και ΜΙΤ, ο οποίος εκπόνησε έρευνα, διαπίστωσε ότι ο ιός καταστρέφει τα βλαστικά κέντρα, τα τμήματα των λεμφογαγγλίων όπου παράγονται τα αντισώματα. Ετσι παράγονται λιγότερα και πιο εξασθενημένα αντισώματα. Ακόμα όμως και έτσι, δεν αποκλείεται καθόλου η έγκαιρη χορήγηση αναστολέων της ιντερλευκίνης-6 να βοηθάει.